Vinci to malowniczo położone miasteczko u podnóża góry Montalbano, niedaleko Empoli i około 40 km od Florencji. Okolica Montalbano jest od wielu wieków miejscem upraw wysokiej jakości czerwonego wina i oliwy z oliwek dzięki tak zwanym terrazzamenti. Są to tarasy budowane od wieków przez mieszkańców przy pomocy murków zlepianych na sucho, aby zapobiegać osuwiskom i przygotować teren pod uprawy rolne. Kto był w Ligurii to wie o czym mówię.
Widok na okolice Vinci z wieży zamku, na którą można wejść z biletem do Muzeum Leonardiano
Nigdy prawdopodobnie nie usłyszelibyście o Vinci (bo umówmy się, że takich miejsc we Włoszech jest tysiące) gdyby nie fakt, że w 1452 roku na świat przyszedł tutaj geniusz renesansu Leonardo. W tej okolicy ciekawy świata chłopiec hasał po górach i dolinach, obserwował lot ptaków, ruch wody i powietrza, szkicował i gęsto zapisywał arkusze papieru, do których miał dostęp dzięki aktywności rodzinnej.
Dzisiaj Vinci ma trzy muzea dedykowane Leonardowi, dzieła sztuki współczesnej, bardzo wiele winnic i agroturystyki, a w lipcu co roku odbywa się tutaj znany festiwal fantasy – Festa dell’Unicorno.
Okolice Vinci: oliwki, jałowce, dęby, cyprysy i krzaki lauru
VINCI – KRÓTKA HISTORIA
Gród Vinci rozwinął się w 11 tym wieku dookoła zamku potężnej rodziny Conti Guidi w rejonie walk o terytorium i wpływy między Pizą, Pistoią i Florencją. Z zamku zostały jeszcze resztki murów i wieża, dzisiaj siedziba Muzeum Leonardiano.
W 13 tym wieku miasto zostało przejęte przez coraz silniejszą Florencję, a w 1372 roku stało się wolną gminą.
W kwietniu 1452 roku doszło do najważniejszego wydarzenia w okolicy, w pobliskim Anchiano przyszedł na świat Leonardo, nieślubny syn lokalnego notariusza i miejscowej kobiety Cateriny.
Po drugiej wojnie światowej narodził się pomysł, aby otworzyć w mieście muzeum dedykowane artyście. W latach 30 tych odnowiono wiele placów i budynków w tym kościół Św. Krzyża, a od lat 2000 Vinci stało się ośrodkiem muzealnym skoncentrowanym na wielkim artyście.
Zwiastowanie – Fra Paolino, Vinci w Toskanii
CO ZOBACZYĆ W VINCI
Sanktuarium Najświętszego Zwiastowania
Zaczynając zwiedzanie miasta od parkingu przy ulicy Cerretana, aby poczuć lokalne klimaty możecie zajrzeć do kościółka na rozdrożu dróg – sanktuarium Najświętszego Zwiastowania.
Sanktuarium odbudowano na początku 18 go wieku na miejscu poprzedniego kościoła i dedykowano patronce miasta Najświętszej Zwiastowanej. Nic szczególnego tam nie ma oprócz obrazu na ołtarzu pokazującego właśnie moment Zwiastowania. Namalował go renesansowy malarz z Pistoi, zakonnik Fra Paolino.
W grudniu natomiast mieszkańcy rozkładają przed wejściem piękną szopkę.
Piazza della Libertà – Dumny koń z brązu
Idąc dalej, zwróćcie uwagę na ciekawą rzeźbę odlaną w brązie na głównym placu della Libertà.
Jest to hołd, złożony pomnikowi konnemu, który Leonardo miał wykonać dla władcy Mediolanu Ludovico il Moro na cześć jego ojca, Francesco Sforzy. Artysta wykonał jednak tylko szkice przygotowawcze i model w glinie (ten gdzieś zaginął).
W latach 90 tych z inicjatywy Amerykanina Charlesa Denta, japońsko-amerykańska artystka Nina Akamu odlała gigantyczne konie z brązu, które stoją dzisiaj w Mediolanie, w Michigan i Pensylwanii. Ten podarowany miastu Vinci jest ich pomniejszoną repliką.
Kościół Św. Krzyża
Jeżeli chcecie zobaczyć miejsce chrztu Leonarda, warto wejść do tego kościoła zbudowanego w najwyższym punkcie miasta.
Zaraz po prawej od wejścia znajdziecie kaplicę chrztu, pomieszczenie zaprojektowane w 1952 roku, celebrując 500 lat od urodzenia geniusza przez Giulio Ulisse Arata, architekta z Piacenzy, który pracował też przy odnowieniu domu rodzinnego Leonarda w Anchiano.
Centralna chrzcielnica jest oryginalna, a na ścianie umieszczono tabliczkę ze słowami dziadka, wspominającego narodzenie wnuczka Leonarda. Na ścianach Cykl miniaturek z brązu pokazujący historię zbawienia. Wykonał je bardzo znany i żyjący jeszcze artysta włoski Cecco Bonanotte, którego dzieła o tematyce religijnej znajdują się między innymi we Florencji, w Rzymie, Tokio, Paryżu, Seulu.
Kościół Św. Krzyża po raz pierwszy został wspomniany w dokumencie z 1132 roku, wielokrotnie przebudowany nie ma już w środku wartościowych obrazów, przeniesionych do Florencji. Dzisiejsza wersja kościoła jest z lat 30 tych kiedy to architekt Giuseppe Gullino nadał mu formy neorenesansowe.
W kapliczce po lewej od ołtarza jest jeszcze szesnastowieczny drewniany krucyfiks.
Piazza dei Guidi, resztki Zamku Conti Guidi i Muzeum Leonardiano
Piazza dei Guidi została zaprojektowana w 2006 roku przez cenionego współczesnego artystę Mimmo Paladino. W płytach wapiennych artysta wyciął formy zainspirowane geometrycznymi figurami Leonarda. W centrum znajduje się gwiaździsty dwunastościan z aluminium. Figury geometryczne były wielką inspiracją dla artystów renesansu, którzy na nowo odkryli perspektywę i możemy je odnaleźć na wielu ówczesnych obrazach.
Tutaj wchodzi się do Muzeum Leonardiano, jednego z największych i najciekawszych muzeów zainspirowanych rysunkami Leonarda. Muzeum zostało otwarte w 1953 roku, a od 2004 roku ekspozycja rozciąga się między budynkiem i resztkami zamku Conti Guidi z wieżą, na którą można wejść.
Bardzo podoba mi się to miejsce, odwiedziłam je wielokrotnie z synem. Pierwsza część wystawy przedstawia maszyny budowlane nawiązujące do Brunelleschiego i do budowy florenckiej kopuły. Znajdują się tu również maszyny tekstylne i zegary. Wszystko jest bardzo dobrze opisane w języku włoskim i angielskim.
W wieży można natomiast obejrzeć różne maszyny zrekonstruowane na podstawie rysunków Leonarda, a na szczycie wieży znajduje się sala z filmikami. Bardzo podobają mi się zwłaszcza sekcje poświęcone optyce i anatomii człowieka.
Po obejrzeniu tego muzeum odkrywamy wszechstronny geniusz Leonarda i jego szerokie zainteresowania. Szkoda tylko, że nie zrealizował prawie żadnego ze swoich projektów!
Informacje
https://museoleonardiano.it/
Człowiek witruwiański – Mario Ceroli
Człowiek z Vinci, to dzieło Mario Ceroli zainspirowane słynnym Człowiekiem witruwiańskim Leonarda. Ten wykonał rysunek wpisując idealne proporcje ludzkie w kwadrat i okrąg.
Rzeźba została podarowana miastu Vinci w 1987 roku i znajduje się na placu, pięknie wpisując się w widok na okolice. Jest to reprodukcja dzieła wykonanego dwadzieścia lat wcześniej, zatytułowanego Squilibrio (Nierównowaga). Artysta stworzył bowiem wersję Człowieka witruwiańskiego Leonarda, symbolu równowagi i harmonii, odnosząc się w ten sposób ironicznie do otaczającej go rzeczywistości, w której tej równowagi brak.
Ceroli pracuje głównie w drewnie i wpisuje się w nurt arte povera czyli sztuki biednej. Odniesienia do renesansu są bardzo częste w jego dziełach.
Mapka Vinci – gratis w centrum informacji turystycznej
Dom narodzin Leonardo da Vinci w Anchiano
Posiadłość, której istnienie potwierdzono już w 1427 roku, była własnością rodziny Vinci przez ponad 150 lat. Tradycja domu w Anchiano jako miejsca narodzin Leonarda jest zakorzeniona od wieków i ostatecznie ugruntowała się w ciągu ostatnich lat.
Do domu w Anchiano prowadzi około 2 kilometrowa piesza trasa z Vinci, a bilet do muzeum można kupić na miejscu lub w Muzeum Leonardiano.
Trasa zwiedzania podzielona jest na dom narodzin, podzielony na trzy różne pomieszczenia, oraz przyległą zagrodę.
W domu rodzinnym Leonardo w formie hologramu opowiada swoją historię prywatną i intymną.
Interaktywna aplikacja multimedialna Leonardo Touch prezentuje natomiast dzieła malarskie i graficzne i pozwala na interakcję z rysunkami i obrazami, aby odkryć każdy ich szczegół. W środku również sekcja Ostatnia podróż Leonarda, gdzie za pomocą makiety można odtworzyć trasę podróży Leonarda w 1516 roku, z Rzymu do miejsca jego śmierci w Amboise.
Specjalny film poświęcony bitwie pod Anghiari opowiada historię najsłynniejszego niedokończonego dzieła Leonarda, które miało zdobić ścianę salonu we florenckim Palazzo Vecchio. Leonardo zaczął malować fresk, ale wkrótce musiał przerwać z powodu wadliwości eksperymentalnej techniki malarskiej, którą sam wymyślił.
Siedziba Muzeum Idealnego, ulica Montalbano 2
Muzeum Idealne Leonardo da Vinci
Założone w 1993 roku muzeum zostało oficjalnie uznane przez region Toskanii za muzeum interesu publicznego w 1999 roku.
W 15 wieku przed wejściem do budynku znajdował się młyn miejski, który został przejęty przez ojca Piero i ulubionego wujka Francesco: Leonardo był jego użytkownikiem.
Muzeum chce pokazać złożoną postać i osobowość artysty i wynalazcy również w odniesieniu do miejsca jego urodzenia i sztuki współczesnej. Z okazji obchodów 500 rocznicy śmierci Leonarda w 2019 roku, muzeum zostało całkowicie odnowione i ponownie zaaranżowane.
Wśród eksponatów znajduje się oryginalna „Mona Lisa” z warsztatu Leonarda, wykonana według pomysłu mistrza; tablice ze szkoły Leonarda przedstawiające Marię Magdalenę i św. Katarzynę na kole tortur; drzeworyt Albrechta Dürera z „węzłem Vinci”; dwie „relikwie” Leonarda; Joconde L.H.O.O.Q. Duchampa; zrobotyzowana tłocznia i mechaniczna kończyna…
Z siedzibą w historycznym centrum Vinci połączona jest nowa przestrzeń wystawowa w Villa Da Vinci w Sant’Ippolito in Valle: Muzeum Leonarda i Renesansu wina.
*Aktualnie (koniec 2025 roku) muzeum jest w remoncie.
Centrum Leo Lev
W Vinci znajduje się też prywatne muzeum z częstymi wystawami wirtualnymi Centro Leo Lev
Infomacje
https://leolev.it/
NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W VINCI
Festival dell Unicorno – co roku w lipcu
Festival fantasy, co roku przez kilka dni miasteczko wypełnia się dziwnymi stworzeniami i wydarzeniami związanymi ze światem bajek, komiksów, filmów fantasy i podobnych. Zostawia się wtedy samochód na specjalnych parkingach z dala od centrum i dojeżdża specjalnym busikiem. Wydarzenie jest płatne.
Informacje
https://www.festaunicorno.com/it/
Początek sierpnia – Calici di stelle
Degustacje lokalnego wina wieczorem aż do późnych godzin nocnych.
Informacje na stronie gminy Vinci
https://www.comune.vinci.fi.it/novita/calici-stelle-2025/
PIESZE WĘDRÓWKI – TREKKING
Z Vinci możecie wyruszyć pieszo lub rowerem na ciekawe wycieczki po bardzo dobrze oznaczonych szlakach – biało-czerwona sygnalizacja.
Z Piazza Leonardo da Vinci po trasie 12 C można wybrać się na około godzinny spacer szlakiem dedykowanym matce Leonarda – Sentiero di Caterina.
Szlak 14 Strada Verde prowadzi do domu rodzinnego Leonarda w Anchiano (1,8 km) a potem jeszcze dalej na szczyt góry Montalbano.
Odsyłam do strony Visit Vinci, gdzie znajdziecie wszystko pięknie opisane ze zdjęciami i z mapką.
https://visit-vinci.it/en/walking-itineraries-vinci/
CO ZOBACZYĆ W OKOLICY
W okolicy nie brakuje ciekawych miejsc do zwiedzania. Najbliżej znajduje się kolebka renesansu Florencja, malutkie i malownicze Carmignano i Artimino oraz prawdopodobne miejsce urodzenia Boccaccia – średniowieczne Certaldo. Polecam wybrać się również do mnie znanej aczkolwiek ciekawej Pistoi.
LOKALNE PRZYSMAKI I RESTAURACJE
W Vinci znajdziecie lokalną kuchnię toskańską z zupami, dziczyzną, serami i szynkami. Bardzo znane okoliczne słodkie przysmaki to brigidini i cialde z Montecatini.
W Vinci produkowane jest wytrawne czerwone wino przede wszystkim ze szczepu Sangiovese i olej z oliwek z certyfikatem pochodzenia Montalbano.
Polecane miejsce na degustację to Fattoria Dianella
https://www.fattoriadianella1.it
Natomiast tutaj znajdziecie więcej adresów:
https://visit-vinci.it/en/prodotti-tipici/
W centrum Vinci polecam klimatyczną restaurację la Torretta.
https://www.ristorantelatorrettavinci.com/
Dobrą pizzę znajdziecie w Pizzeria La Monnalisa i la Bottega di Nonno Mario, a naprzeciw jest też smaczna piekarnia.
JAK DOJECHAĆ I GDZIE ZAPARKOWAĆ
Samochodem
Do Vinci najlepiej dojechać samochodem. Z Florencji jedzie się około 50 minut, z Empoli 15 minut, z Pistoi 40 minut. Polecany parking gratis to ten przy ulicy Cerretana gdzie zatrzymują się też busy turystyczne.
Jeżeli chcecie zobaczyć tylko część średniowieczną miasta możecie zaparkować przy murach na ulicy G. Rossi. Można zaparkować gratis na białych liniach z oznaczeniem nie dla rezydentów. Zawsze zwracajcie uwagę na znaki drogowe przy parkingach.
Parking dla kamperów znajduje się na ulicy Calvi.
Pociągiem i busem
Do pobliskiego Empoli jeździ też pociąg na trasie Florencja-Piza-Siena i potem trzeba złapać autobus 49 Autolinee toscane. Autobus jedzie około 30 minut, a bilet można kupić w autobusie albo na dworcu w kioskach oznaczonych T – Tabacchi. Jeżeli chodzi o rozkład jazdy, bardzo często jest on zmieniany więc najlepiej sprawdzić na aplikacji google maps. Weźcie pod uwagę, że we Włoszech komunikacja miejska jest dość chaotyczna i niepewna szczególnie w lecie, kiedy nie korzystają z niej uczniowie i studenci.
Informacje
https://www.at-bus.it/it/linee-e-orari/empoli-extraurbano-49#tabs-toggle-1
Zapraszam do zwiedzania Toskanii ze mną.