DOM MUZEUM BUONARROTI

Dom rodzinny i muzeum Michała Anioła Buonarroti to prawdziwa gratka dla pasjonatów wielkiego artysty. Jest też dobrym wyborem jeśli szukacie miejsc mniej oblężonych przez turystów. Sezon w tym roku (2023) zaczął się gorąco i najbardziej popularne muzea pękają już w szwach od zwiedzających. Warto więc poszukać alternatyw, jeśli nie lubicie przepychać się przez tłumy.

Muzeum Dom Buonarroti ma mimo małej popularności wiele do zaoferowania.
Informacje praktyczne, znajdziecie na dole artykułu.
PS. Dla ułatwienia często posługuję się skrótem MA – Michał Anioł.

muzeum dom buonarroti
Wejście do muzeum, Via Ghibellina, 70

Rodzina Buonarrotich przeprowadziła się w okolice Florencji z Caprese pod Arezzo zaraz po przyjściu na świat Michała Anioła. Na miejscu muzeum znajdowała się posiadłość rodziny i jeden z wielu domów, w którym mieszkał i pracował artysta zanim “uciekł” do Rzymu.

Do dziś przetrwała nawet stara nazwa bocznej ulicy Via Michelangelo. Kiedyś nazywała się Via dei Marmi Sudici czyli ulica brudnych marmurów. Artysta wystawiał niektóre bloki marmuru na zewnątrz warsztatu i stały one tutaj przez wiele lat w międzyczasie czerniejąc.

Dom muzeum Buonarroti gruntownie odbudowano po 1612 roku i odnawiano wielokrotnie w ciągu lat. To co dzisiaj zwiedzacie, to efekt wielu dobudówek, przeróbek, ale zachowane zostały oryginalne dekoracje siedemnastowieczne. Każdy z dziedziców rodziny Buonarrotich pragnął pielęgnować pamięć wielkiego przodka. W 1856 roku jeden z ostatnich potomków ustanowił specjalną fundację, mającą zająć się domem i zostawił go miastu.

WIZYTA
Pierwsza sala na parterze pokazuje kolekcję archeologiczną, zebraną przez rodzinę Buonarroti. Ponad 150 eksponatów, głównie z czasów Etrusków, ludu zamieszkującego centralne i północne Włochy i ich następców Rzymian.

muzeum dom buonarroti
Wenus, Vincenzo Danti, 1565

W pierwszych salach na piętrze, chciano pokazać wpływ Buonarrotiego na jemu współczesnych i późniejszych artystów. Znajdziecie tutaj kopie niektórych dzieł i obrazy wykonane na podstawie jego rysunków. Rzeźba Wenus w centrum jednej sali była kiedyś uważana za wytwór Michała Anioła.

Dalej znajdziecie przedmioty kolekcji rodzinnej, ceramikę, obrazy, rzeźby. Zwróćcie uwagę na rzeźbę pokazującą młodego artystę przy pracy nad legendarną maską fauną, o której pisałam na blogu.

Wchodzimy do części mieszkalnej rodziny, gdzie widnieje kilka rzeczy osobistych MA, na przykład jego kapcie. Oraz dwa portrety artysty, który podobno nie lubił być malowany.

Madonna przy schodach, Michał Anioł

Głównym atutem muzeum casa Buonarroti jest sala z dwoma płaskorzeźbami młodego artysty. Zaledwie piętnastoletni w ogrodzie San Marco pod opieką Wawrzyńca Wspaniałego, tworzy on Madonnę przy schodach. Uderza oryginalna kompozycja, ciekawe pozycje i delikatne wykończenie płaskorzeźby.

Walka centaurów Michał Anioł

Jest też dynamiczna Walka centaurów, zainspirowana oczywiście sztuką klasyczną, ale pokazana z wielkim dynamizmem i znajomością anatomii. Te dwa dzieła pozwalają nam wyobrazić sobie młodego rzeźbiarza przy pełnej pasji pracy pod czujnym okiem nauczycieli i Medyceuszy.

Następna sala pokazuje drewnianą makietę, projekt fasady kościoła San Lorenzo we Florencji. W rzeczywistości kościół do dzisiaj nie ma fasady, ponieważ ten projekt nigdy nie został wcielony w życie. Michał Anioł przewidział już nawet rzeźby do nisz i wybrał bloki marmuru w kamieniołomach w Carrara, ale czy to z braku zainteresowania papieża Leona X czy też z braku środków, projektu zaniechano.

dom muzeum buonarroti galleria

Kolejna gratka w muzeum, to pokój galleria celebrujący boskiego geniusza. Dekoracje wykonali najlepsi artyści od 1613 do 1640 na życzenie Michała Anioła Juniora pra bratanka artysty. Pracowali tutaj między innymi Artemisia Gentileschi, Francesco Furini, Giovanni di San Giovanni, Passignano, Jacopo Vignali, Empoli, Volterrano. Prawdziwa plejada malarzy 17 go wieku. Pietro da Cortona, znany malarz barokowy wykonał rysunki do drewnianych intarsji drzwi.

Freski na ścianach pokazują Michała Anioła u papieży i władców, te w monochromie epizody z życia prywatnego, a na suficie jego pośmiertną gloryfikację wraz z alegoriami cnót. W galerii znajdują się również trzy rzeźby, jedna pokazuje MA a dwie Życie Aktywne i Życie kontemplacyjne.

Muzeum dom Buonarroti

Pokój Notte i Dì czyli Nocy i Dnia posiada portrety i dekoracje celebrujące innych członków rodziny Buonarroti. W pokoju znajduje się małe biuro-biblioteka i znane popiersie MA, wykonane przez jego przyjaciela Daniele da Volterra.

Następna sala, Pokój Aniołów prezentuje niezwykle bogatą dekorację ze stiukiem, masą perłową i złotem. Pokój pełnił funkcję kaplicy i ozdobiono go procesją świętych w towarzystwie aniołów. Wyciętą w drewnie Madonnę z dzieciątkiem wykonano na podstawie rysunku Pietro da Cortona.

muzeum dom buonarroti

Kolejna sala-biuro też ma bardzo interesujące dekoracje. Na suficie króluje alegoria Sławy, a ściany ozdabiają sławni ludzie podzieleni na kategorie: pisarze i poeci; teologowie, filozofowie, mówcy, juryści i historycy; naukowcy i lekarze oraz matematycy, astronomowie i żeglarze. Dekoracje wykonali Cecco Bravo, Matteo Rosselli i Domenico Pugliani w latach 30 tych 17 go wieku.

Umiecie rozpoznać na zdjęciu Dantego?

Dom muzeum Buonarroti posiada największą na świecie kolekcję rysunków Michała Anioła, jest ich ponad 200. W rzeczy samej nie ma ich wiele, ponieważ artysta niszczył szkice i rysunki po wykonaniu danego dzieła. Nie chciał by potomni widzieli jego proces twórczy, setki prób i błędów. MA był perfekcjonistą. Muzeum pokazuje tylko niektóre z nich, co jakiś czas je zmieniając.

modele Michała Anioła
W centrum, alegoria Boga Rzeki, projekt do Nowej Zakrystii

Równie interesujące są modele-figurki przygotowawcze wykonane z terracotty, drewna czy wosku. Z podobnych przyczyn nie pozostało ich wiele. W sali można zobaczyć modele rzeźb do grobu papieża Juliusza II czy do Nowej Zakrystii.

Wizyta zakańcza się w sali 19 go wieku, pokazującej przedmioty związane z celebracją artysty z okazji 400 lat od urodzin w 1875 roku. Bardzo interesujący jest model w miniaturze maszyny, której użyto do transportu Dawida do muzeum Akademii. Planowano nawet wtedy wykonać specjalną dekorację fasady pałacu domu Buonarroti.

W muzeum znajduje się wiele innych ciekawostek, dzieł, listów, kopii rzeźb Michała Anioła. Aktualnie w jednej z sal jest odnawiany obraz dzielnej Artemizji Gentileschi.

Informacje praktyczne
Muzeum znajduje się niedaleko Piazza Santa Croce na ulicy Ghibellina, 70.
Jest otwarte codziennie od 10 tej do 16.30 oprócz wtorków i niektórych świąt.
Nie trzeba rezerwować biletów wcześniej. Jak pisałam na początku, to muzeum jest mało odwiedzane przez turystów.
Website.

Zainteresowanych wizytą we Florencji z przewodnikiem, zapraszam do kontaktu.
Dla pasjonatów Michała Anioła, proponuję wizytę we Florencji śladami artysty. Możemy wtedy odwiedzić Muzeum Casa Buonarroti, Bargello, Akademię i Nową Zakrystię.

GIROLAMO SAVONAROLA

Girolamo Savonarola, Pomnik w Ferrara

Jedna z najbardziej fascynujących historii we Florencji, wiąże się z niesamowitą postacią: Girolamo Savonarola. Był on dominikańskim zakonnikiem i kaznodzieją, a swoimi kazaniami wywarł takie wrażenie na mieszkańcach Florencji, iż pozwolili mu oni na nieoficjalne sprawowanie władzy w mieście przez kilka lat. Savonarola krytykował wszechobecną rozwiązłość i korupcję tamtych czasów, również w łonie kościoła. Swoimi apokaliptycznymi wizjami o przyjściu Antychrysta znacznie wpłynął na ówczesną mentalność. Jego oskarżenia nie przypadły oczywiście do gustu papieżowi, Aleksandrowi Borgia, który przez pośredników skazał zakonnika na śmierć przez powieszenie i spalenie na stosie.

Dzisiaj na miejscu jego egzekucji, na piazza della Signoria we Florencji, widnieje upamiętniająca tablica z napisem. Co roku, 23 go maja, władze miasta oddają hołd Savonaroli, zostawiając w tym miejscu kwiaty.

Portret Girolamo Savonarola

KIM BYŁ GIROLAMO SAVONAROLA
Girolamo Savonarola urodził się w 1452 roku w mieście Ferrara, w rodzinie szlacheckiej, związanej z rządzącą tam dynastią Este. Początkowo młody Girolamo podjął się studiów medycznych, jednak w pewnym momencie postanowił je zakończyć i wstąpić do zakonu dominikańskiego w Bolonii. Jak czytamy w jego pismach, prowadził on bardzo skromne, można powiedzieć ascetyczne życie i już wtedy krytykował upadek moralny społeczeństwa i wszechobecną korupcję .

Dzisiaj myślimy o renesansie jako o epoce piękna i humanistycznych wartości, ale były to też czasy rozpusty, prostytucji dziecięcej, astrologów, zabobonów i zainteresowania czarną magią i okultyzmem. Zamożniejsi ludzie afiszowali się z bogactwem, a wśród kleru panowało zepsucie i świętokupstwo.

SUKCES KAZNODZIEI
W 1482 roku Savonarola przeniósł się do Florencji, podobno na życzenie samego Wawrzyńca Wspaniałego. Zamieszkał w dominikańskim klasztorze San Marco i zajął się edukacją nowicjuszy, jak również pisaniem i wygłaszaniem kazań z pulpitów wielu kościołów w mieście. Początkowo nie cieszyły się one jednak popularnością. Zakonnik był nieatrakcyjny, miał słaby, piskliwy głos i do tego nie miły akcent z regionu Romagna, z którego pochodził.

W ciągu następnych lat, dominikanin oddał się jednak intensywnej pracy nad mimiką, ekspresją i modulacją głosu i po powrocie z podróży do Florencji, jego kazania zaczęły przyciągać coraz więcej wiernych i wywierać duży wpływ na słuchających.

Portret Fra Bartolommeo

KRYTYKA MEDYCEUSZY
Girolamo Savonarola zaczął krytykować rządy już schorowanego Wawrzyńca Wspaniałego. Według dominikanina, był on tyranem i swoimi zainteresowaniami kulturą klasyczną i ostentacją przepychu przyczynił się do upadku moralnego jaki panował w mieście. Apokaliptyczne wizje przyjścia Antychrysta, które Savonarola z pasją odmalowywał w swoich kazaniach, nakłaniały wielu wiernych do zmiany życia, rezygnowania z pogoni za dobrami ziemskimi i do zajęcia się pokutą za grzechy. Krytykując Medyceuszy, zjednał on sobie również poparcie zwolenników republiki w mieście.

Wawrzyniec Wspaniały zmarł w 1492 roku w prywatnej willi w Careggi i podobno Savonarola mimo potępienia jego rządów, udzielił mu ostatniego błogosławieństwa. Kiedy syn Medyceusza, Piotr II nazwany potem Nieszczęśliwym został wygnany z miasta, to właśnie zakonnik z Ferrary nieoficjalnie przejął w nim władzę. Zawarł on sojusz pokojowy z nadchodzącym na podbój Włoch królem Francji, Karolem VIII i przez wiele lat cieszył się poparciem Francji, które uchroniło go przed wieloma wrogami.

TEOKRACJA
We Florencji do władzy oficjalnie powróciły instytucje republikańskie, ale to Girolamo Savonarola posiadał duży wpływ na podejmowane decyzje. Przez 6 lat w mieście istniała republika teokratyczna. Specjalnie stworzone milicje kontrolowały ulice, dbały o porządek moralny i skromność mieszkańców. Kobiety były nakłaniane do porzucenia “rozpustnych” strojów, a do historii przeszły tak zwane stosy próżności. Palono w nich zakazane książki, dzieła sztuki, klejnoty i inne przedmioty, uważane za zbędne do skromnego życia.

Nawet Sandro Botticelli, zatrwożony kazaniami kaznodziei nawrócił się na ścisłą wiarę katolicką i podobno wrzucił do ognia kilka swoich obrazów o tematyce mitologicznej, potępionej przez Savonarolę. Twórczość tego artysty stała się w tamtych latach ciemniejsza, niespokojna i pełna wizji walk między Szatanem a aniołami. Również Michał Anioł, przebywający krótko w mieście znajdował się pod dużym wrażeniem kazań Savonaroli. Pozwala nam to dzisiaj na zrozumienie charyzmy jaką posiadał ten dominikański zakonnik.

Smierc Savonaroli, Piazza della Signoria Florencja

KRYTYKA PAPIEŻA BORGIA
Dominikanin z Ferrary zadarł jednak z za dużym dla niego przeciwnikiem, papieżem Aleksandrem VI Borgia, który zasiadł na tronie papieskim w 1492 roku. Fakt, iż zmienił on Rzym w kolebkę rozpusty, handlował stanowiskami i urządzał prywatne orgie, nie jest dzisiaj dla nikogo tajemnicą.

Papież posiadał jednak ogromne bogactwo i władzę polityczną i początkowo wysłał Savonaroli kilka ostrzeżeń. Kiedy ten nie rezygnował jednak z krytyki rozpusty w łonie kościoła i otoczenia Borgia, papież wydał podobno fałszywą ekskomunikę, która spowodowała strach wśród mieszkańców Florencji. Zadzierać z papieżem, posiadającym władzę religijną i prywatną armię, nie należało do sprytnych posunięć.

W 1498 roku, pod koniec maja, klasztor San Marco znalazł się więc pod oblężeniem władz miasta. Dominikanie bronili się dzielnie aż do rana, kiedy to Girolamo Savonarola wraz z innymi dwoma braćmi zostali aresztowani i wtrąceni do lochu na szczycie Palazzo Vecchio. Proces oczywiście był farsą, dominikanin został poddany torturom, by wymusić zeznania o herezji i zdradzie kościoła.

Tablica upamietniajaca smierc Girolamo Savonarola

ŚMIERĆ GIROLAMO SAVONAROLA
Rankiem 23 go maja, na oczach tłumu mieszkańców, Savonarola wraz z Silvestro Maruffi i Domenico Buonvicini zostali powieszeni a potem spaleni na stosie. Prochy kaznodziei pieczołowicie zebrano i wrzucono do rzeki, by uniemożliwić zebranym jakąkolwiek wenerację jego relikwii. Kaznodzieja, cieszył się dużym poparciem wśród przeciwników Medyceuszy i przede wszystkim wśród biedniejszych warstw społeczeństwa. Dzień po wyroku, wielu z nich przyniosło kwiaty na miejsce jego śmierci.

Ta tradycja została zachowana do dzisiaj i władze miasta dbają o umieszczenie kwiatów, co roku, 23 go maja, na miejscu egzekucji zakonnika.

Pisma Savonaroli zostały wpisane w 1559 roku na Indeks ksiąg zakazanych i trzeba było poczekać kilka wieków, by imię dominikanina zostało zrehabilitowane. W 1997 roku rozpoczęto również proces jego beatyfikacji.


Tą i wiele innych historii możesz poznać podczas wizyty ze mną po Florencji.