CENACOLO SANT’APOLLONIA – SEKRETY FLORENCJI

Cenacolo di Sant’Apollonia (Wieczernik Św. Apolonii) to bardzo ciekawe i mało znane miejsce, które możecie odwiedzić we Florencji nie płacąc za bilet.

Cenacolo di Sant’Apollonia znajduje się na ulicy XXVII Aprile niedaleko placu Św. Marka. Warto na przykład zorganizować kilkugodzinny spacer po tej stronie miasta, odwiedzając przy okazji klasztor i kościół San Marco, muzeum Accademia i plac z bazyliką Santissima Annunziata.

Na dole artykułu sprawdźcie adres i godziny otwarcia Wieczernika.

cenacolo sant'apollonia
Muzeum Cenacolo, Andrea del Castagno

W ogromnej sali, stanowiącej kiedyś refektarz żeńskiego klasztoru benedyktynek, króluje scena Ostatniej Wieczerzy, namalowana przez Andrea del Castagno w 1447 roku.

Ten fresk był zupełnie nieznany aż do 19 go wieku, ponieważ zakonnice obserwowały całkowitą klauzurę. Dopiero kiedy zniesiono zakon, świat dowiedział się o tym cudeńku.

Malarz przedstawia moment łamania chleba i picia wina czyli symboliczne ustanowienie Eucharystii przez Chrystusa. Scena wydaje się zamknięta w pudełku architektonicznym, do którego my, obserwujący mamy okazję zajrzeć przez brakującą przednią ścianę. Apostołowie są podpisani i mają bardzo zróżnicowane ekspresje i gesty.

andrea del castagno

Ponad 40 lat później niejaki Leonardo da Vinci rozbuduje ich gesty i fizjonomię, stwarzając żywą i dramatyczną scenę. Andrea używa mocnej linii konturowej, jego kolory są lśniące, a rzucają się w oczy szczegóły dekoracyjne pomieszczenia i stołu. Aż dziw bierze, że tak dobrze zachowały się pigmenty tego fresku przez wieki!

Judasz, zdrajca jest pokazany naprzeciw Chrystusa, z ciemnymi włosami. A Jan Ewangelista, młody, ulubiony uczeń protagonisty, całuje go w rękę.

Najstarsza wieczerza, którą mamy we Florencji, namalowana w 14 tym wieku przez Taddeo Gaddi, ucznia Giotta, znajduje się w refektarzu kościoła Santa Croce. Interesujące jest porównanie dwóch scen i zrozumienie jak zmieniło się malarstwo pod wpływem nowinek renesansowych.

ostatnia wieczerza taddeo gaddi
Ostatnia wieczerza, Taddeo Gaddi, 1333-1360?

Nad Ostatnią Wieczerzą Andrei widać resztki fresków Ukrzyżowania, Złożenia do grobu i Zmartwychwstania. Dodatkowo w sali umieszczono zdjęte z innych miejsc freski Piety czyli ciała Chrystusa składanego do grobu, inny fresk Ukrzyżowania i rysunki przygotowawcze, oddzielone od fresków. Wisi też drewniany krucyfiks z 16 go wieku Raffaele da Montelupo.

O Andrzeju z Castagno nie mamy dużo informacji. Jego dzieła natomiast możecie zobaczyć również w katedrze florenckiej – monument w monochromie Niccolò da Tolentino i fresk w bazylice Santissima Annunziata. Ważny cykl fresków z historiami maryjnymi, namalowany razem z Piero della Francesca i Domenico di Veneziano w kościele Sant’Egidio we Florencji został niestety zniszczony.

andrea del castagno sinopia
Rysunek przygotowawczy do fresku – sinopia

Andrea urodził się w 1419/1421? roku (nie wiemy) tam gdzie zaczyna się rzeka Arno i rosną kasztany, niedaleko miejscowości Godenzo. A zmarł dość szybko, prawdopodobnie na dżumę w 1457 roku.

W młodości nazywano go “Andreą powieszonych”, bo jedno z jego pierwszych zamówień to szkice, portrety zdrajców, wywieszonych na pałacu władzy miasta. Niewiele o nim wiemy, a krążyło na jego temat kilka legend, dziś już nieuznawanych za wiarygodne.

We Florencji mamy jeszcze inne Ostatnie Wieczerze, np autorstwa Domenico Ghirlandaio czy Andrea del Sarto, ale ta jest moją ulubioną.

W przedsionkach do refektarza powieszono kilka obrazów ze zniesionego klasztoru Sant’Apollonia. Na przykład obrazy Neri di Bicci, Madonna z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych i Ukoronowanie Maryi z dziwnymi, śmiesznymi szczegółami. Neri di Bicci był bardzo popularnym artystą w swoich czasach, dzisiaj wywołuje w nas raczej uśmiech.

Polecam Wam gorąco odwiedzenie Cenacolo Sant’Apollonia.
Możemy również wybrać się tam razem, zapraszam do kontaktu.

Godziny otwarcia.
Aktualnie od 8.15 do 13.50
Zamknięte w święta i w pierwszy, trzeci i piąty weekend miesiąca.
Wstęp bezpłatny.
Lepiej zawsze sprawdzić na oficjalnej stronie.

DOM MUZEUM BUONARROTI

Dom rodzinny i muzeum Michała Anioła Buonarroti to prawdziwa gratka dla pasjonatów wielkiego artysty. Jest też dobrym wyborem jeśli szukacie miejsc mniej oblężonych przez turystów. Sezon w tym roku (2023) zaczął się gorąco i najbardziej popularne muzea pękają już w szwach od zwiedzających. Warto więc poszukać alternatyw, jeśli nie lubicie przepychać się przez tłumy.

Muzeum Dom Buonarroti ma mimo małej popularności wiele do zaoferowania.
Informacje praktyczne, znajdziecie na dole artykułu.
PS. Dla ułatwienia często posługuję się skrótem MA – Michał Anioł.

muzeum dom buonarroti
Wejście do muzeum, Via Ghibellina, 70

Rodzina Buonarrotich przeprowadziła się w okolice Florencji z Caprese pod Arezzo zaraz po przyjściu na świat Michała Anioła. Na miejscu muzeum znajdowała się posiadłość rodziny i jeden z wielu domów, w którym mieszkał i pracował artysta zanim “uciekł” do Rzymu.

Do dziś przetrwała nawet stara nazwa bocznej ulicy Via Michelangelo. Kiedyś nazywała się Via dei Marmi Sudici czyli ulica brudnych marmurów. Artysta wystawiał niektóre bloki marmuru na zewnątrz warsztatu i stały one tutaj przez wiele lat w międzyczasie czerniejąc.

Dom muzeum Buonarroti gruntownie odbudowano po 1612 roku i odnawiano wielokrotnie w ciągu lat. To co dzisiaj zwiedzacie, to efekt wielu dobudówek, przeróbek, ale zachowane zostały oryginalne dekoracje siedemnastowieczne. Każdy z dziedziców rodziny Buonarrotich pragnął pielęgnować pamięć wielkiego przodka. W 1856 roku jeden z ostatnich potomków ustanowił specjalną fundację, mającą zająć się domem i zostawił go miastu.

WIZYTA
Pierwsza sala na parterze pokazuje kolekcję archeologiczną, zebraną przez rodzinę Buonarroti. Ponad 150 eksponatów, głównie z czasów Etrusków, ludu zamieszkującego centralne i północne Włochy i ich następców Rzymian.

muzeum dom buonarroti
Wenus, Vincenzo Danti, 1565

W pierwszych salach na piętrze, chciano pokazać wpływ Buonarrotiego na jemu współczesnych i późniejszych artystów. Znajdziecie tutaj kopie niektórych dzieł i obrazy wykonane na podstawie jego rysunków. Rzeźba Wenus w centrum jednej sali była kiedyś uważana za wytwór Michała Anioła.

Dalej znajdziecie przedmioty kolekcji rodzinnej, ceramikę, obrazy, rzeźby. Zwróćcie uwagę na rzeźbę pokazującą młodego artystę przy pracy nad legendarną maską fauną, o której pisałam na blogu.

Wchodzimy do części mieszkalnej rodziny, gdzie widnieje kilka rzeczy osobistych MA, na przykład jego kapcie. Oraz dwa portrety artysty, który podobno nie lubił być malowany.

Madonna przy schodach, Michał Anioł

Głównym atutem muzeum casa Buonarroti jest sala z dwoma płaskorzeźbami młodego artysty. Zaledwie piętnastoletni w ogrodzie San Marco pod opieką Wawrzyńca Wspaniałego, tworzy on Madonnę przy schodach. Uderza oryginalna kompozycja, ciekawe pozycje i delikatne wykończenie płaskorzeźby.

Walka centaurów Michał Anioł

Jest też dynamiczna Walka centaurów, zainspirowana oczywiście sztuką klasyczną, ale pokazana z wielkim dynamizmem i znajomością anatomii. Te dwa dzieła pozwalają nam wyobrazić sobie młodego rzeźbiarza przy pełnej pasji pracy pod czujnym okiem nauczycieli i Medyceuszy.

Następna sala pokazuje drewnianą makietę, projekt fasady kościoła San Lorenzo we Florencji. W rzeczywistości kościół do dzisiaj nie ma fasady, ponieważ ten projekt nigdy nie został wcielony w życie. Michał Anioł przewidział już nawet rzeźby do nisz i wybrał bloki marmuru w kamieniołomach w Carrara, ale czy to z braku zainteresowania papieża Leona X czy też z braku środków, projektu zaniechano.

dom muzeum buonarroti galleria

Kolejna gratka w muzeum, to pokój galleria celebrujący boskiego geniusza. Dekoracje wykonali najlepsi artyści od 1613 do 1640 na życzenie Michała Anioła Juniora pra bratanka artysty. Pracowali tutaj między innymi Artemisia Gentileschi, Francesco Furini, Giovanni di San Giovanni, Passignano, Jacopo Vignali, Empoli, Volterrano. Prawdziwa plejada malarzy 17 go wieku. Pietro da Cortona, znany malarz barokowy wykonał rysunki do drewnianych intarsji drzwi.

Freski na ścianach pokazują Michała Anioła u papieży i władców, te w monochromie epizody z życia prywatnego, a na suficie jego pośmiertną gloryfikację wraz z alegoriami cnót. W galerii znajdują się również trzy rzeźby, jedna pokazuje MA a dwie Życie Aktywne i Życie kontemplacyjne.

Muzeum dom Buonarroti

Pokój Notte i Dì czyli Nocy i Dnia posiada portrety i dekoracje celebrujące innych członków rodziny Buonarroti. W pokoju znajduje się małe biuro-biblioteka i znane popiersie MA, wykonane przez jego przyjaciela Daniele da Volterra.

Następna sala, Pokój Aniołów prezentuje niezwykle bogatą dekorację ze stiukiem, masą perłową i złotem. Pokój pełnił funkcję kaplicy i ozdobiono go procesją świętych w towarzystwie aniołów. Wyciętą w drewnie Madonnę z dzieciątkiem wykonano na podstawie rysunku Pietro da Cortona.

muzeum dom buonarroti

Kolejna sala-biuro też ma bardzo interesujące dekoracje. Na suficie króluje alegoria Sławy, a ściany ozdabiają sławni ludzie podzieleni na kategorie: pisarze i poeci; teologowie, filozofowie, mówcy, juryści i historycy; naukowcy i lekarze oraz matematycy, astronomowie i żeglarze. Dekoracje wykonali Cecco Bravo, Matteo Rosselli i Domenico Pugliani w latach 30 tych 17 go wieku.

Umiecie rozpoznać na zdjęciu Dantego?

Dom muzeum Buonarroti posiada największą na świecie kolekcję rysunków Michała Anioła, jest ich ponad 200. W rzeczy samej nie ma ich wiele, ponieważ artysta niszczył szkice i rysunki po wykonaniu danego dzieła. Nie chciał by potomni widzieli jego proces twórczy, setki prób i błędów. MA był perfekcjonistą. Muzeum pokazuje tylko niektóre z nich, co jakiś czas je zmieniając.

modele Michała Anioła
W centrum, alegoria Boga Rzeki, projekt do Nowej Zakrystii

Równie interesujące są modele-figurki przygotowawcze wykonane z terracotty, drewna czy wosku. Z podobnych przyczyn nie pozostało ich wiele. W sali można zobaczyć modele rzeźb do grobu papieża Juliusza II czy do Nowej Zakrystii.

Wizyta zakańcza się w sali 19 go wieku, pokazującej przedmioty związane z celebracją artysty z okazji 400 lat od urodzin w 1875 roku. Bardzo interesujący jest model w miniaturze maszyny, której użyto do transportu Dawida do muzeum Akademii. Planowano nawet wtedy wykonać specjalną dekorację fasady pałacu domu Buonarroti.

W muzeum znajduje się wiele innych ciekawostek, dzieł, listów, kopii rzeźb Michała Anioła. Aktualnie w jednej z sal jest odnawiany obraz dzielnej Artemizji Gentileschi.

Informacje praktyczne
Muzeum znajduje się niedaleko Piazza Santa Croce na ulicy Ghibellina, 70.
Jest otwarte codziennie od 10 tej do 16.30 oprócz wtorków i niektórych świąt.
Nie trzeba rezerwować biletów wcześniej. Jak pisałam na początku, to muzeum jest mało odwiedzane przez turystów.
Website.

Zainteresowanych wizytą we Florencji z przewodnikiem, zapraszam do kontaktu.
Dla pasjonatów Michała Anioła, proponuję wizytę we Florencji śladami artysty. Możemy wtedy odwiedzić Muzeum Casa Buonarroti, Bargello, Akademię i Nową Zakrystię.