PALAZZO VECCHIO – FLORENCJA

Palazzo Vecchio (Florencja) czyli Stary Pałac na piazza della Signoria to dzisiaj siedziba gminy miasta oraz duży kompleks muzealny.

Opowiem Wam w zarysie jego historię i kilka ciekawostek, napiszę co warto zobaczyć podczas wizyty oraz dam kilka rad praktycznych.

Palazzo Vecchio Florencja
Palazzo Vecchio – Florencja

HISTORIA
Budowa tego wyglądającego jak forteca budynku zaczęła się w 1299 roku, w okresie kiedy to Florencja była jednym z najbogatszych i największych miast w Europie. Pierwszym architektem był utalentowany Arnolfo di Cambio, pracujący również nad budową nowej katedry, kościoła Santa Croce i nowych murów miasta.

Początkowo Palazzo Vecchio był siedzibą i mieszkaniem dla priori czyli przedstawicieli najważniejszych cechów rzemieślniczych, a potem dla władzy Signoria i tak też był nazywany, Palazzo dei Priori a potem della Signoria.

Budynek został wielokrotnie powiększany i przeszedł wiele zmian, w czternastym, potem w piętnastym wieku pod nadzorem Kosmy Starego, który zatrudnił do prac architekta Michelozzo. Od 1494 roku w czasach republiki zaczęto pracę nad Salonem Pięciuset, który miała pomieścić jak najwięcej obywateli do głośnych i pozornie demokratycznych obrad.

Piazza della Signoria
Piazza della Signoria

Natomiast w 1540 roku kiedy Kosma I decyduje się na przeprowadzkę do pałacu z całą rodziną, zatrudnia Vasariego, by zamienił skromne sale pałacu w wykwintne i bogato udekorowane apartamenty. To wtedy wnętrze pałacu zostało ozdobione przez wielu malarzy i architektów dziełami, które możemy podziwiać do dzisiaj i które wysławiają przede wszystkim dynastię medycejską.

Kiedy rodzina zdecydowała przeprowadzić się do innego pałacu za rzeką, Palazzo Pitti, pałac został nazwany starym, czyli Vecchio.

Oprócz ogromnego muzeum, dzisiaj w budynku znajduje się również biuro burmistrza, sale reprezentacyjne i niektóre biura gminy miasta. Palazzo Vecchio mimo wielu zmian zachował w ten sposób swoją pierworodną reprezentacyjną i polityczną funkcję.

Dziedziniec Palazzo Vecchio
Dziedziniec

CZEGO NIE PRZEGAPIĆ PODCZAS WIZYTY

Wewnętrzny dziedziniec
Zaraz po wejściu głównymi drzwiami do Palazzo Vecchio przed naszymi oczami rozpościera się piękny dziedziniec. Wykonano go w połowie 15 go wieku, natomiast freski, ozdobne stiuki na kolumnach i dekoracje sufitu zostały dodane na ślub w 1565 roku Franciszka I z Joanną z Hapsburgòw. Biedna Joanna musiała opuścić swoje rodzinne okolice i zamieszkać we Florencji, w której nigdy nie zaznała szczęścia. Myślano, iż freski przedstawiające znane jej miasta Cesarstwa Austriackiego umilą jej życie w nowym mieście.

W samym centrum dziedzińca stoi zabawna kopia brązowej rzeźby Andrea Verrocchio, Putto z delfinem. Opowiem Wam o niej za chwilę.

Sala lub salon Pięciuset
Można by napisać książkę o tej sali, a ja mam trudne zadanie streszczenia wszystkiego w kilku zdaniach. Salon został stworzony na życzenie fanatycznego dominikanina Girolamo Savonarola, który przez kilka lat od 1494 roku rządził we Florencji. O nim możecie się dowiedzieć więcej podczas mojej wizyty: Florencja, ciemna strona mocy.

Savonarola miał zapędy republikańskie (choć bardzo pozorne, bo decyzje podejmował sam), i pragnął sali, która pomieściłaby aż 500 florentyńczyków do masowych obrad.

Salon pieciuset, Palazzo Vecchio
Salon pięciuset

Ironią losu, od 1540 roku, po powrocie do władzy Medyceuszy, Kosma I przekształcił salon w celebrację własnej dynastii i przede wszystkim siebie samego. Ściany zdobią gigantyczne choć słabej jakości artystycznej freski przedstawiające podboje armii florentyńskiej, sufit jest ozdobiony przedsięwzięciami Kosmy I i alegoriami miast Toskanii, a rzeźby na jednym końcu sali gloryfikują niektórych przedstawicieli rodu.

Na uwagę zasługuje rzeźba Michała Anioła, po prawej stronie sali od wejścia. Michał Anioł przedstawia zwycięstwo młodości nad starością, lub zwycięstwo jego młodego kochanka nad nim samym, a tymczasem rzeźbie został nadany tytuł Geniusz Zwycięstwa. W grobie się pewnie przewraca nasz artysta, który nie znosił Medyceuszy.

Studiolo
Czasami jest otwarte wejście do studiolo, małego pomieszczenia bez okien, zamówionego przez Franciszka I, architektowi Bernardo Buontalenti. Podobno w tym gabinecie nasz Franciszek studiował naturę i alchemię. Alegoryczne malowidła przedstawiają cztery elementy i kryją gabloty, kiedyś pełne cudów. Małe brązowe figurki, dziwactwa natury, minerały, kamienia, wszystko to kryło się w tym gabinecie, pewnego rodzaju wunderkammer, którego posiadanie zaczęło być w modzie właśnie w 16 tym wieku.

Sala elementow
Sala elementów

Sala elementów
To tutaj rozpoczyna się szereg apartamentów, a każdy z nich jest dedykowany jednemu z bogów olimpijskich, alegorii danej osoby dynastii Medycejskiej. Sala elementów pokazuje mitologiczną historię stworzenia czterech elementów.

Prawie cały cykl dekoracyjny Palazzo Vecchio został wykonany pod nadzorem Giorgia Vasariego przez malarzy i studentów ówczesnej Akademii Rysunku. Ogromny nawał roboty. Aż kręci się w głowie myśląc, iż Vasari oprócz tego pracował również nad renowacją wielu innych budynków, projektem Uffizi, korytarzem prowadzącym od Palazzo Vecchio do Palazzo Pitti i w wolnej chwili pisał życiorysy artystów. Nic dziwnego, że do dekoracji powielano wielokrotnie te same modele i rozwiązania, by zaoszczędzić na czasie.

Kapliczka Eleonory
Na pierwszym piętrze budynku znajduje się kwadratowa kapliczka zbudowana specjalnie dla małżonki Kosmy I, Eleonory z Toledo. Bronzino, nadworny malarz zajął się dekoracją tego miejsca od 1540 roku.

Ściany pokrywają freski z historiami Mojżesza, a na ołtarzu znajduje się Płacz nad martwym ciałem Chrystusa. Oryginalny obraz został podarowany władcy Francji, któremu bardzo się on spodobał podczas jego wizyty w Palazzo.

Oczywiście w osobie Mojżesza, przynoszącego zbawienie Izraelitom zostaje przedstawiony Kosma I, który według niego samego, dał zbawienie mieszkańcom Florencji.
Nie można powiedzieć, by Kosma I grzeszył skromnością!

Putto z delfinem Verrocchio
Putto z delfinem

Putto Verrocchio – Andrea Verrocchio
Na dziedzińcu stoi kopia tej małej rzeźby, a w jednym z pomieszczeń Palazzo Vecchio umieszczono jej oryginał. Miałam okazję zobaczyć figurkę podczas niedawnej wystawy poświęconej Andrea Verrocchio, naprawdę piękna i kunsztownie odlana w każdym szczególe.

Rzeźba chłopczyka, putto, który trzyma delfina została zamówiona przez Wawrzyńca Wspaniałego w drugiej połowie 15 go wieku do fontanny w podmiejskiej willi, Careggi. Tryskająca z pyska delfina woda spadała na głowę chłopczyka i artysta wdzięcznie oddał mokre loki dziecka.

Maska Dantego
Czy tak wyglądał Dante? To bardzo prawdopodobne… Ta maska jest kopią z 15 go wieku oryginalnej maski pośmiertnej poety, pochowanego w Ravennie. Zwyczaj tworzenia masek z wosku, nakładanych na twarz zmarłego był bardzo rozpowszechniony w tamtych czasach.

W filmie Inferno, to właśnie ta maska zostaje wykradziona przez bohatera, w poszukiwaniu sekretnych napisów i symboli.

Judyta i Holofernes, Donatello
Judyta i Holofernes, Donatello

Judyta i Holofernes, Donatello
Rzeźba, której kopia znajduje się przed pałacem, została stworzona przez Donatello. Zamówił ją Kosma Stary do swojego nowego pałacu. Kiedy Medyceusze w 1494 roku zostali wygnani z miasta, lud ograbił pałac i zdecydowano się postawić rzeźbę pod lożą na Piazza della Signoria. Biblijna bohaterka Judyta, która podstępem wkradła się w łaski generała Holofernesa i podcięła mu gardło podczas snu, stała się podobnie jak Dawid i Herkules symbolem miasta. Warto przystanąć i poobserwować talent i kunszt naszego Donatella. Sam Michał Anioł był jego wielkim zwolennikiem i pasjonatem.

Sala map
Dzisiaj mapy są dla nas dostępne dzięki satelitom. Kiedyś, opracowanie map kosztowało wiele wysiłku i pomiarów. Kosma I posiadał aż 53 kart geograficznych opracowanych i namalowanych przez uczonego Ignazio Danti. Poszukajcie niektórych krajów, czekają Was miłe niespodzianki!

W centrum sali znajduje się globus, największy na świecie w 1581 roku.

Wieza Arnolfa
Na wieży Arnolfa

Wieża Arnolfa
Od imienia architekta Arnolfa di Cambio. Kiedy ją wybudowano, ze swoimi 95 metrami, była najwyższą wieżą w mieście. Wchodzi się po około dwustu schodach i przed wejściem na wieżę można zwiedzić taras obronny, na którym kiedyś przechadzali się strażnicy pałacu.

CIEKAWOSTKI
Palazzo Vecchio pojawił się w wielu filmach. Ten najbardziej znany to Inferno na podstawie książki Dana Browna. Salon Pięciuset staje się scenografią dla tragicznego wydarzenia, które zapiera dech w piersiom wszystkim miłośnikom sztuki.

Budynek jak przystało na stary pałac ma swojego ducha. Baldaccio d’Anghiari, płatny kapitan wojskowy został wezwany do Palazzo Vecchio w 1441 roku i zabity podstępem. Od tego czasu, mówi się, iż jego duch snuje się po komnatach pałacu w poszukiwaniu zemsty i udowodnienia własnej niewinności.

W sali Herkulesa, zwrócicie uwagę na obraz z tajemniczym spodkiem. Za plecami Madonny z Dzieciątkiem widać niezidentyfikowany obiekt latający i obraz został nazwany Madonna z UFO.

Palazzo Vecchio Florencja wejscie
Główne wejście

PORADY PRAKTYCZNE
Jak najlepiej zwiedzać Palazzo Vecchio? Oczywiście z przewodnikiem, uśmiech. Ale jeśli zwiedzacie na własną rękę, oto kilka porad.

Bilety można wykupić online, co jest dość polecane w sezonie. Jeśli jesteście z dziećmi, warto zapytać o family kit, który pomoże dzieciom zwiedzać Palazzo w sposób interesujący.

Bilety sprzedawane są do muzeum, na wejście na wieżę i do podziemi, by zobaczyć resztki teatru rzymskiego.

Organizowane są również ciekawe wizyty tematyczne i do miejsc niedostępnych dla wszystkich, niestety tylko w jezyku angielskim, francuskim i hiszpańskim.

Na wizytę samego Palazzo Vecchio bez podziemi i wieży należy przewidzieć około dwóch godzin.

Wejście na wieżę wiąże się z kolejką i nie jest możliwe w przypadku deszczowej lub wietrznej pogody.

Zarezerwuj wizytę z przewodnikiem

MEDYCEUSZE, CZĘŚĆ 3

Część pierwsza tekstu, tutaj
Część druga, tutaj

Ostatnia część czyli jak wygasla dynastia

Florencja pod atakiem

Po wielu perypetiach i okresie rządów we Florencji młodych potomków dynastii medycejskiej z pomocą papieży Leona X I Klemensa VII, rodzina zostaje ponownie wygnana z miasta w 1527 roku. Rząd republikański jednak nie trwa długo, w 1530 roku, po 10-miesięcznym oblężeniu miasta przez armię Karola V, na żądanie sprzymierzonego z nim Klemensa VII, Florencja zostaje podbita a na jej tronie posadzony Aleksander.

Alessandro de Medici Il Moro

Alessandro (Aleksander), Il Moro 1510-1537
Jak widać na portrecie, Aleksander miał ciemną karnację i “afrykańskie rysy”, prawdopodobnie był nieoficjalnym synem papieża Klemensa VII i czarnoskórej niewolnicy. W mieście nazywano go “Il Moro” czyli Mauro.

Okres jego panowania we Florencji, na szczęście krótki, jest cytowany jako despotyczny i egoistyczny. Aleksander lękał się bardzo o swoje życie, otaczając się gwardią płatnych najemników, kazał skonfiskować wszelką broń obywatelom miasta i rozpoczął budowę fortecy, która miała dać mu schronienie w razie jakichkolwiek zamieszek. (Dzisiaj to Fortezza da Basso, miejsce wielu konferencji i wydarzeń w mieście między innymi Pitti Uomo). Nakazał nawet wybijać monetę z własną podobizną, zastępującą patrona Florencji, Jana Chrzciciela.

Jaki rząd, taki koniec i Aleksander zostaje zamordowany w nocy z 6-go na 7-go stycznia 1537 roku przez kuzyna Lorenzina i wynajętego przez niego płatnego zabójcę.

Bruto Michelangelo

Podobno został zwabiony w nocy do mieszkania kuzyna (z którym niektórzy historycy przypisują mu relacje homoseksualne), na spotkanie z kochanką i zabity szpadą w łóżku, kiedy czekał na nią nagi i bezbronny. Motyw tej zbrodni nie jest znany a Lorenzino przez republikanów zostaje okrzyknięty obrońcą Florencji przed tyranią i porównany do Brutusa.

Michał Anioł w swoim popiersiu, dzisiaj w muzeum Bargello, właśnie jego fizjonomię przedstawia jako zabójcę Cezara. Ta wizja tego uczynku jest potem kontynuowana, na przykład Alfred de Musset pisze w 1834 roku dramat historyczny “Lorenzaccio“, w którym przedstawia go jako bohatera romantycznego. Prawdy chyba się nie dowiemy, natomiast wraz z zabójstwem Aleksandra gaśnie główna linia dynastii Medyceuszy.

cosimo I de medici eleonora de toledo

Cosimo I (Kosma I) 1519-1574
Imię, które powinniście pamiętać razem z Kosmą Starszym i Wawrzyńcem Wspaniałym. Despota i sprytny polityk a jednocześnie czuły ojciec, patron sztuki i architektury, reformator gospodarki, pierwszy Gran Duca Królestwa Toskanii i bezwzględny wobec przeciwników politycznych. O Kosmie wiemy dużo, ponieważ 2019 był rokiem 600-lecia jego urodzin i z tej okazji mieliśmy możliwość, jako mieszkańcy Florencji, uczestniczyć w wielu konferencjach i wydarzeniach z nim związanych. 

Władza zostaje oddana w jego ręce przez dygnitarzy i arystokratów, myślących, iż ten nieznany 17-latek, potomek drugorzędnej linii Medyceuszy, wychowany gdzieś na wiosce w Mugello, będzie łatwym do sterowania pionkiem.  A tymczasem, Cosimo przystępuje stanowczo do władzy, pozbywa się pomocników, nie realizuje podpisanego z nimi paktu i od razu, w 1537 roku, pod bitwą koło Montemurlo rozbija armię przeciwników republikańskich, nacierających na Florencję. Bargello zostaje zamienione na więzienie i miejsce tortur, przede wszystkim dla tych, którym nie podobają się jego rządy w mieście.

Poślubia Eleonorę di Toledo, piękną córkę przedstawiciela hiszpańskiego króla w Neapolu i zawiera w ten sposób alians z silną Hiszpanią, przejmując stopniowo kontrolę nad podzielonym terytorium florentyńskim. Ich małżeństwo jest cytowane jako udane (oczywiście nie było mowy w tamtych czasach o wierności małżeńskiej i Kosma miał również kilkoro dzieci z nieślubnych związków), odnoszą się do siebie z czułością i szacunkiem, często spędzają wspólnie czas i mają aż jedenaścioro dzieci. 

Kosmie udaje się również podbić niesforną Sienę w 1555 roku i stłumić rewoltę w Pizie. To czasy wypraw morskich i prób zdobywania nowych terytoriów w Ameryce i Kosma próbuje rozwinąć flotę florentyńską, ustanawiając specjalny zakon Św. Stefana

Palazzo Pitti Florencja

Początkowo rodzina Kosmy przenosi się do palazzo Vecchio a architekt Giorgio Vasari zostaje zatrudniony przy modyfikacji wewnętrznej budynku i to pod jego nadzorem tworzy się Salon Pięciuset, apartamenty i cykle fresków, które wysławiają dynastię Medyceuszy i które do dzisiaj możecie podziwiać w muzeum. Potem jednak Eleonora, pragnąca więcej przestrzeni, kupuje Palazzo Pitti za rzeką i rozpoczynają się pracę nad jego rozbudową i tworzenie ogrodów Boboli. Vasari na polecenie Kosmy buduje również jednokilometrowy korytarz od Palazzo Vecchio do palazzo Pitti, dzisiaj znany na całym świecie jako Corridoio Vasari i projektuje Uffizi czyli budynek na biura.

Cosimo zamawia również rzeźbę Perseusza u złotnika Benvenuto Cellini, arcydzieło manieryzmu i fontannę Herkulesa na piazza della Signoria. Jego konny pomnik stoi dumnie na tymże placu i demonstruje czasy świetności miasta, jedne z ostatnich przed powolnym upadkiem. Po śmierci Eleonory, Cosimo powoli wycofuje się z rządów, oddając je w ręce syna Francesco, mimo iż wielokrotnie nie zgadza się z jego decyzjami. 

Francesco I de Medici

Francesco I (Franciszek), 1541-1587
Pierwszy syn Kosmy prawie na wszystkich potretach wygląda chudziutko i niemrawo, choć posiadał podobny do ojca charakter stanowczy i okrutny. Podobno nie zawahał się wydać rozkazu zabójstwa własnej siostry Izabeli i szwagierki Leonory, podejrzanych o romansy z uczestnikami spisku przeciwko niemu.

Był bardziej zainteresowany alchemią i eksperymentami niż polityką. Spędzał swoje dni w towarzystwie rzemieślników i naukowców w casino San Marco, gdzie Bernardo Buontalenti przygotował dla niego warsztat na doświadczenia i w specjalnie dla niego zaprojektowanej posiadłości w Pratolino. W Palazzo Vecchio, znajduje się jego „studiolo”, mały pokoik-biuro do pracy i jednocześnie przechowywalnia różnych przedmiotów, związanych z czterema żywiołami. To właśnie Franciszek zaczął przechowywać w Uffizi najlepsze dzieła i okazy kolekcji rodzinnej, pokazując je gościom i zapoczątkowując w ten sposób przyszłe powstanie muzeum.

Bianca Cappello

Do historii przeszedł jego romans z piękną wenecjanką Biancą Cappello. Mimo iż Franciszek był ożeniony z córką cesarza, Joanną z Hapsburgów a Bianca również miała męża, ich romans nie był dla nikogo sekretem. Po śmierci Joanny i męża Cappello (oba zgony w podejrzanych okolicznościach), zawierają oni związek małżeński, co było w tamtych czasach wielkim skandalem. Nikt nie zawierał małżeństwa z miłości, nie mówiąc już o władcach i dygnitarzach, związki miały służyć aliansom i zapewnieniu arystokratycznych dziedziców. Bianca nigdy nie została zaakceptowana przez mieszkańców Florencji i przez brata Franciszka, Ferdynanda.

Podobno to przez niego zostali oni otruci podczas pobytu w prywatnej willi, choć nawet niedawne analizy naukowe zwłok nie potrafiły rozwiać wątpliwości co do przyczyn ich śmierci. Wiemy, iż oboje umierają kilkanaście dni po kolacji zorganizowanej przez Ferdynanda z powodu wysokiej gorączki, konwulsji i wymiotów. 

Ferdinando I Medici

Ferdinando I (Ferdynand) 1549-1609
Ferdynand, drugi syn Kosmy był przeznaczony do kariery eklezjastycznej, już jako trzynastolatek został mianowany kardynałem, spędzając swój czas głównie w Rzymie. W młodości zakupił tam i odnowił willę, kolekcjonując rzeźby antyczne, które potem trafią do Florencji i oddawał się przyjemnością życia doczesnego. Po podejrzanej śmierci brata, wraca do Florencji, by przejąć władzę i rezygnuje ze stanowiska kardynała, by poślubić Krystynę z rodziny Lorena i zapewnić dynastii potomstwo.

Ferdynand bardziej nadawał się do rządzenia i polityki niż Franciszek, wykonał wiele reform, systemu prawnego, fiskalnego, wojskowego. Zajął się rozwojem handlu i przemysłu i zrobił z portu Livorno port otwarty, pozwalając na handel zarówno Żydom jak i heretykom, co oczywiście przyciągnęło wielu z nich do miasta i podwyższyło zarobki i kapitały. Próbował on też wcielić w życie projekt kolonizacji terenów w Ameryce Południowej ale bez większych sukcesów.
We Florencji to z nim wiąże się budowa Fortu Belvedere i początek konstrukcji mauzoleum rodziny Cappelle Medicee. Zostawia wiele dzieci, choć większość z nich zaczyna posiadać typowe skazy i problemy dynastyczne: skoliozy, reumatyzmy, niepłodność, co już sto lat później zaowocuje brakiem potomstwa i wygaśnięciem Medyceuszy. 

Zapraszam na wizytę po Florencji, śladami Medyceuszy

Polecane lektury
Medyceusze – Christopher Hibbert
Medyceusze – Mary Hollingsworh
The Medici – Paul Strathern
Medici money – Tim Parks

Filmy: Medyceusze: Władcy Florencji , serial