FLORENCJA DLA WEGAN

FLORENCJA DLA WEGAN

florencja wegan, warzywa i owoce

Zabierałam się za napisanie tego artykułu od dłuższego czasu. Restauracje we Florencji z kuchnią toskańską promują mięso, wędliny, sery i na pierwszy rzut oka może się wydawać, iż nie ma innych opcji. Tymczasem, jak odkryjecie, jest dość duży wybór opcji roślinnych we Florencji. Z wstępnie krótkiego artykułu zrobił się super wpis z masą adresów miejsc, które znam, gdzie wychodzę i gdzie się delektuję przysmakami. Korzystajcie więc z moich odkryć podczas Waszych przygód we Florencji.

P.s Piszę o kuchni wegan, bo wegetarianie raczej nie mają problemów w typowych toskańskich restauracjach.

SZYBKI POSIŁEK DLA WEGAN WE FLORENCJI
Żeby zjeść coś roślinnego we Florencji, niekoniecznie musicie udawać się do wyspecjalizowanych restauracji wegan. Jest wiele innych alternatyw: street food, gastronomia lokalna, kuchnia azjatycka, bary i podobne. Oto kilka z nich.

Poke – Ostatnio pojawiło się dużo punktów Poke w całych Włoszech czyli miejsc, gdzie można skomponować własne danie-miskę, składające się z węglowodanów, białka, dodatków i sosów. Wszystkie restauracje Poke mają opcje wege na przykład: tofu, hummus, warzywa strączkowe, awokado. Miejsca Poke znajdziecie prawie wszędzie w centrum. Polecam Pokelab Issho między Uffizi a piazza Santa Croce i I love Poke przy moście ponte alla Carraia.

Plusy: Opcje bezglutenowe i dla witarian. Dania są zrównoważone i przygotowane szybko, można usiąść przy stoliku, otwarte cały dzień.
Minusy: Są dość drogie, aktualnie porcja regular kosztuje 11 euro i podawane tylko na zimno.

Panini – kanapki. Kanapkowych miejsc nie brakuje w całym centrum. Niestety mało kto oferuje opcje wegańskie. Ale zawsze można poprosić o panino con solo verdure czyli tylko z warzywami na przykład z carciofi – karczochy, melanzane – bakłażany, insalata – sałata, pomodoro – pomidor, funghi – grzyby, capperi – kapery.
Plusy: Niska cena, 4 – 5 euro. Dużo takich miejsc w centrum i są otwarte cały dzień.
Minusy: brak alternatyw i wygody.

kchnia hinduska, wegan Florencja

Kuchnia azjatycka i indyjska. We Florencji nie brakuje egzotycznych restauracji. Większość z nich ma w menu hummus, tofu czy ramen roślinny. Na przykład restauracja hinduska Gandhi niedaleko dworca Santa Maria Novella. Oferują dużo potraw roślinnych i mają bardzo przystępne ceny. (Właśnie myślę, że już dawno tam nie byłam i powinnam odświeżyć sobie kubki smakowe smakiem curry i przypraw).

W centrum znajdziecie także knajpki z ramen czyli typową azjatycką zupą. Prawie każda z nich podaje ramen roślinny na przykład: Koto ramen i Banki ramen. W tym pierwszym przystawki i dania wegan są dokładnie zaznaczone i opisane.
Plusy: Smacznie, gorąco i na siedząco.
Minusy: Nie wszyscy lubią kuchnię orientalną.

Self service Leonardo – to już wieloletnia instytucja w samym centrum Florencji. Moje ulubione miejsce na szybki, konkretny i tani posiłek. Przygotowują wiele przystawek i dodatków roślinnych, sałatki, owoce, pierwsze dania czasami wegańskie. Tutaj znajdziecie na przykład: bruschetta z pomidorem, makaron czy ryż z warzywami, smażone kwiaty cukinii, fasolę, groch, owoce. Duży wybór napojów, a za coperto i wodę się nie płaci.
Plusy: Tanio, szybko, centralnie, na siedząco.
Minusy: Estetyka stołówki.

Pizza! Prawie każdy wegan tęskni za prawdziwą pizzą z ciągnącym się serem i często rezygnuje z niej poza domem, nie mając możliwości wyboru. Mam dla Was dobrą wiadomośc, we Florencji aż dwie restauracje mają w menu ser wegański. Są to Ciro&Sons i restauracja Lorenzo de Medici, obie niedaleko głównego dworca Santa Maria Novella. Pierwsza proponuje kuchnię neapolitańską i przede wszystkim pizzę w eleganckim wnętrzu, ta druga podaje potrawy lokalne i włoskie oraz ma miejsce na kilkaset osób.

Natomiast w restauracji Sophia Loren przy Piazza della Repubblica, szef przygotował specjalną pizzę wegan, gdzie ser jest zastąpiony sosem kalafiorowym ale w dość wygórowanej cenie.
Plusy: pizza!
Minusy: za specjalny ser trzeba zawsze dopłacić.

kuchnia bliskiego wschodu, wegan we florencji

Rosticcerie czyli gastronomia.
Duży wybór gotowych dań znajdziecie na parterze hali targowej – Mercato Centrale, otwartej do 14 tej. Natomiast na pierwszym piętrze znajduje się stoisko wegan z hamburgerami, zupami, poke, sałatkami i sokami.
Jeśli chcecie dowiedzieć się jakie potrawy toskańskie są naturalnie wegańskie, poczytajcie niżej.

Kuchnia Bliskiego Wschodu. In hummus we trust, tak głosi neonowy napis w moim ulubionym miejscu we Florencji na pitę, falafel czyli smażone pulpeciki z ciecierzycy albo couscous, Santo Falafel. Oferują oni potrawy tylko wegan i tylko na wynos oraz przepyszne słodkości wyrabiane z ciasta filo na przykład baklava. Drugie miejsce, którego jeszcze nie próbowałam znajduje się przy via Cavour, Atomic Falafel.
Plusy: tanio i smacznie.
Minusy: na wynos.

Bary, kawiarnie, cukiernie. Większość barów posiada croissanty wegan i cappuccino z mlekiem sojowym. W niektórych dostępne jest też mleko ryżowe – di riso, migdałowe – di mandorla czy owsiane – di avena. Na przykład w barze Sapienti Crociani przy via il Prato 81. Na piazza Santa Maria Novella znajdziecie cukiernię witariańską RAW Cortese czyli desery i lody na surowo, a mleko migdałowe przygotowywane jest przez nich.

W wielu barach można również zjeść tanio obiad i znaleźć opcje wegańskie. Polecam Caffè Pieri w dzielnicy Oltrarno.

hamburger wegan florencja

Na szybki posiłek weg możecie wybrać się do jednej z wielu w centrum kawiarni Shake Cafe. Przygotowują sałatki, wrapy, hummus, falafel, poke, croissanty i cappuccino sojowe oraz desery. Minusem jest dość duża ludzi, szczególnie ich bar na piazza Santa Maria Novella jest ciągle oblężony. Polecam podejść do Shake przy Via Cavour, gdzie mają dużą salę i można spokojnie usiąść.

Poza centrum polecam cukiernię Gualtieri.

Gelato! Każda lodziarnia ma smaki bezmleczne, przeważnie te owocowe i ciemną czekoladę. Natomiast w lodziarni della Passera, znajdziecie masę smaków bezmlecznych, na przykład jagodowe, figowe, bananowe, migdałowe, zależnie od sezonu. W lodziarni przy Moście Santa Trinita robią za to mój ulubiony smak lodów w wersji wegan: pistacchio sorbetto. Również lodziarnia Grom w centrum miasta i Edoardo oferują smaki wegańskie. Ja wolę to drugie miejsce, pyszne, biologiczne i sami robią swoje wafle. Grom stał się zbyt komercyjny.

Soki. Wyciskane soki i ekstrakty znajdziecie na przykład w budce na skrzyżowaniu Via Pellicceria i via Porta Rossa czy na Via dei Neri, Base V Juicery.

zupa, kuchnia toskanska

TOSKAŃSKIE POTRAWY NATURALNIE WEGAŃSKIE
czyli co wybrać w typowej restauracji?

Jest wiele potraw kuchni toskańskiej ze składników roślinnych. W gruncie rzeczy kuchnia w dzisiejszej Toskanii wywodzi się ze skromnych składników takich jak chleb i warzywa. Kiedyś ludzie niezamożni mięso jedli rzadko, a do potraw ewentualnie dodawali trochę tłuszczu wieprzowego. Dla pewności spytajcie przy zamówieniu, bo w niektórych restauracjach mogą dodawać parmezan, masło czy rosół mięsny.

ANTIPASTI
Bruschetta al pomodoro – grzanki z pomidorem, czosnkiem i bazylią.
Fettunta – grzanki z oliwą, najlepiej smakują ze świeżo wytłoczoną oliwą w okresie jesiennym.
Crostini con cavolo nero – grzanki z oliwą i jarmużem, czasami również z cannellini czyli białą fasolą.

PRIMI
Ribollita – typowa zupa toskańska wielokrotnie odgrzewana, przygotowana z warzywami i na czerstwym chlebie. Każdy ma swój przepis ale musi zawierać jarmuż i białą fasolkę.
Pappa al pomodoro – papka na chlebie, ze świeżymi pomidorami, bazylią i szałwią.
Panzanella – sałatka na gorące dni, z czerstwego chleba, świeżej cebuli, ogórków, pomidorów i bazyli, doprawiana octem.
Pici all’aglione – długi, gruby makaron z sosem pomidorowo-czosnkowym.
Pasta al pomodoro – makaron z pomidorem.
Polenta – mąka kukurydziana, czasami fritta czyli smażona.
Pasta ai funghi – makaron z grzybami.
Pasta con ceci – makaron ugotowany z ciecierzycą.
Różne risotta warzywne jeśli nie były robione na rosole mięsnym. Na przykład z dynią – zucca, brokułami – broccoli, zielenią rzepy – cime di rapa, jarmużem – cavolo nero. Raz podali mi risotto z brzoskwinią i szałwią, palce lizać.

ciecierzyca salatka

SECONDI
Cecina – pyszny placek z ciecierzycy.
Spinaci saltati – szpinak na patelni.
Patate arrosto – pieczone ziemniaki.

PRZYSTAWKI
Fagiolini all’uccelletto – zielona fasolka z pomidorami, szałwią i przyprawami.
Misticanza – swieży mix sałaty.
Fiori di zucca fritti – smażone kwiaty cukini.

DESER
Panforte – piernik z przyprawami i owocami kandyzowanymi, zawiera miód.

POLECANE RESTAURACJE WEGAN WE FLORENCJI
Libreria Brac – księgarnia i restauracja, podawane są pyszne potrawy wegan i bezglutenowe. Polecam ich piatto unico, czyli danie do wyboru z jedną przystawką, jednym pierwszym i drugim daniem. Interesująca lista win, oryginalne desery. Trzeba rezerwować.

Ramerino – restauracja makrobiotyczna, biologiczna i przywiązująca uwagę do pochodzenia produktów i ich świeżości. Serwują potrawy wegan i rybne. Dobre ceny.

Il Vegetariano – jedna z pierwszych restauracji wegetariańskich i wegan otworzonych we Florencji. Działa pół na pół self service i z obsługą. Na obiad nie trzeba rezerwować, na kolację warto. Trochę poza centrum ale dla selekcji ich deserów warto się przespacerować, po prostu niebo w gębie.

restauracja wegan we florencji

L’OV osteria – ja bym powiedziała kolorowo, smacznie i w miłej atmosferze. Polecana na wyjście rodzinne i ze znajomymi. Lepiej rezerwować na kolację i w weekendy.

Nirvana – jak mówi nazwa, orientalnie. Za misję postawili sobie zwalczanie przesądu, iż kuchnia wegan nie ma smaku i jest monotonna. Dobre ceny, niedaleko dworca Santa Maria Novella.

Raw – czyli na surowo, kuchnia witariańska. Miejsce dobre na późne śniadanie, obiad i kolację, lubiane przez młodzież, blisko piazza Santo Spirito. Pizza, poke, wrapy, sałatki, soki.

Pappa gioia – restauracja-gastronomia, bardzo lubiana przez lokalnych. Niesamowity wybór pysznych dań i deserów. Szkoda, że poza centrum.

Su Guan – restauracja chińska wegan. Dobre ceny i w centrum.

Universo vegano – coś w rodzaju fast foodu wegan, niedaleko piazza Santa Croce.

La Raccolta – restauracja, sklep i bar w dzielnicy Sant’Ambrogio. Super miejsce o każdej porze dnia.



Zapraszam do zwiedzania Toskanii ze mną.

KATEDRA W SIENIE I JEJ MARMUROWA POSADZKA

Katedra w Sienie
Katedra w Sienie

POSADZKA W KATEDRZE W SIENIE
Katedra w Sienie urzeka wszystkich swoim pięknem już z zewnątrz, ale to jej wnętrze prawdziwie zapiera dech w piersiach. Bez przesady można powiedzieć, iż jest to jeden z najpiękniejszych kościołów na świecie. Jego wygląd to efekt wielu lat pracy setki artystów i rzemieślników. Mieszkańcy Sieny, nie mogąc przewyższyć Florentyńczyków rozmiarem katedry, przewyższyli ich jej pięknością i bogactwem.

Najbardziej niesamowita rzecz sieneńskiej katedry to nie jej fasada czy kaplica zaprojektowana przez Berniniego, dzieła Donatella, Michała Anioła, kolorowe freski Pinturicchia, średniowieczny pulpit Nicola Pisano lecz… posadzka. Wykonana z marmurowych intarsji na przełomie wielu wieków zdumiewa rozmiarem i skomplikowanym programem ikonograficznym.

Zabrałam się za trudne zadanie: opisanie tego arcydzieła w kilkudziesięciu zdaniach. W internecie brakuje konkretnych artykułów po polsku na jego temat. Jednak kiedy wybierzecie się do katedry w Sienie, będziecie potrzebować klucza, który uchyli przed Wami drzwi do zrozumienia skomplikowanego przesłania.

Na końcu tekstu znajdziecie informacje praktyczne. Ja natomiast bardzo lubię oprowadzać turystów po katedrze w Sienie i odkrywać przed nimi ukryte symbole i ciekawostki na posadzce.

Posadzka Siena
Najstarsza scena na posadzce, jedyna mozaika odnowiona w 1865 roku przez Leopolda Maccari

TECHNIKA WYKONANIA
Posadzka w katedrze składa się z 56 scen, do których rysunki przygotowawcze czyli cartoni wykonali w większości artyści ze Sieny i jej okolic. Początkowo używano techniki graffito, na płycie białego marmuru wiercono linie, które wysypywano czarnym “piaskiem”. Później zaczęto dodawać kolorowe marmury i kamienie tak jak w intarsjach drewnianych, tworząc w ten sposób coraz bardziej skomplikowane sceny z wieloma szczegółami i efektem światłocienia.

Do posadzki w Sienie użyto głównie marmuru tylko w czterech kolorach: białym, żółtym, czarnym i czerwonym. Tylko jedna scena z wilczycą, symbolem Sieny, prawdopodobnie najstarsza, została wykonana w mozaice czyli z malutkich kawałków kamieni.

LATA WYKONANIA
Nad rysunkami przygotowawczymi do posadzki pracowano od 14 go do 18 go wieku. Niektóre sceny odnowiono w 19 tym wieku. Najważniejsze sceny wykonano w latach 1480 i w pierwszej połowie szesnastego wieku. Przy projekcie pracowali malarze i rzeźbiarze głównie ze Sieny, na przykład Sassetta, jego syn Giovanni di Stefano, Matteo di Giovanni, Domenico Beccafumi, Antonio Federighi.
Tylko jedną scenę, Wzgórze Mądrości, przygotował malarz z Umbrii, Pinturicchio, który pracował w tym czasie przy freskach obok w bibliotece Piccolomini.

Posadzka w katedrze w Sienie, plan
Plan posadzki, Giovanni Paciarelli, 1884

TEMATYKA
Musicie wiedzieć, iż cykl ikonograficzny posadzki zaczęto analizować dopiero w latach 70 tych zeszłego wieku. Jej tematyka stanowi więc wciąż zagadkę i jest obiektem wielu hipotez. Pierwsze sceny odnoszą się do kultury klasycznej i pogańskiej: Wilczyca karmiąca bliźnięta, Hermes Trismegistos, legendarny posiadacz wiedzy, koło Fortuny, 10 Sybill i Wzgórze mądrości z filozofami pieczołowicie dążącymi do zdobycia wiedzy.

Część ramienia i chóru ozdabiają sceny ze Starego Testamentu, historia ludu żydowskiego z Dawidem, Eliaszem, Mojżeszem. Na ołtarzu przedstawiono scenę Poświęcenia Izaaka, alegoria śmierci Chrystusa i Eucharystii. Pojawiają się również później wykonane Alegorie Cnót i Siedem etapów życia człowieka.

Według niektórych cały cykl jest ścieżką inicjacyjną dla człowieka dążącego do zbawienia i wiedzy i ma przesłanie ezoteryczne.

Prawdopodobnie to Alberto Aringhieri, rektor katedry w latach 80 tych 15 go wieku i na poczatku 16 go wieku zaplanował cykl ikonograficzny posadzki zrozumiały tylko dla wybranych. W niektórych miejscach możecie zobaczyć jego imię i nazwisko, a w kapliczce Jana Chrzciciela widnieje jego portret. Jest on pokazany jako kawaler Rodi, członek zakonu z Malty, do którego należał.

Na zewnątrz katedry można zobaczyć magiczny kwadrat Sator, o którym pisałam na blogu. Te i inne elementy katedry składają się na tajemnicę jej przesłania.

Hermes Trismegistos, Siena
Hermes Mercurius Trismegistus

NIEKTÓRE SCENY
Hermes Trismegistos – rysunek Giovanni di Stefano, 1488
Zaraz przy wejściu do katedry pojawia się legendarny posiadacz wiedzy, Hermes Trismegistos czyli trzykrotnie wielki, podpisany jako rówieśnik Mojżesza (contemporaneus Moysi). Przekazuje on księgi dwóm postaciom, prawdopodobnie symbolizującym dwa światy, wschodni i zachodni. Obok pojawia się cytat z ksiąg rzymskiego pisarza chrześcijańskiego z 4 wieku Laktancjusza:

Bóg, stworzyciel wszystkich rzeczy, stworzył drugiego widocznego boga / i stworzył go jako pierwszego i jedynego / w nim się zrealizował i miłuje swojego Syna, który nazywa się Świętym Słowem.

W tych latach genialny Marsilio Ficino przetłumaczył z greckiego na łaciński dla Medyceuszy we Florencji “Corpus hermeticum”, tekst filozoficzny uznawany za dzieło właśnie Hermesa. Przyczyniło się to do rozpowszechnienia filozofii neoplatońskiej i hermetyzmu.

Sybilla Kumanska Siena, Giovanni di Stefano

Sybilla Kumańska – Giovanni di Stefano, 1482-83
W lewej i prawej nawie znajduje się 10 sybill, mitologicznych dziewic i wieszczek, które przepowiadały przyszłość wypowiadając enigmatyczne zdania. Są one pokazane z cytatami z dzieła Laktancjusza, odnoszącymi się do przyjścia Mesjasza i do jego Pasji. Każda z nich pochodzi z innej części basenu Morza śródziemnomorskiego, jest podpisana i została namalowana przez innego artystę.

Na zdjęciu Sybilla z Kume (dzisiejsza Kampania we Włoszech), z legendarnymi dziewięcioma księgami, które chciała sprzedać królowi rzymskiemu Tarkwiniuszowi Pysznemu. W rzeczy samej kupił on tylko trzy księgi, a sześć zostało zniszczonych.

Cytat tej sybilli odnosi się do przyjścia stworzyciela Nowego Królestwa, narodzonego z dziewicy. “Nascitur Ordo Iam Redit et Virgo Redeunt / Saturnia Regna Iam / Nova Progenies Caelo“.

Sybille wpisują się w ten sposób w cykl oznajmiający Zbawienie i Dobrą Nowinę dla całej ludzkości.

Siena posadzka, Pinturicchio

Alegoria Wzgórza Mądrości – Pinturicchio, 1505-06
Scena centralna głównej nawy należy do najbardziej skomplikowanych. Rysunek przygotował malarz z Umbrii, Bernardino Betti o przydomku Pinturicchio.

Po prawej stronie widzimy alegorię Fortuny, z rogiem obfitości i rozpiętym żaglem, jedną nogą opiera się na kuli a drugą na statku ze złamanym masztem. Na wyspę przybyli mędrcy i mozolnie wspinają się na wzgórze, na którego szczycie siedzi alegoria Mądrości. Daje ona palmę Sokratesowi i księgę Kratesowi, który wysypuje klejnoty, rezygnując symbolicznie z dóbr materialnych.

Przekaz jest dość czytelny: droga do mądrości jest mozolna i pełna niebezpieczeństw, tylko nieliczni przejdą ją aż do końca. Jednak nagroda pozwala na prawdziwe odnalezienie sensu życia i wzniesienie się ponad świat materialny.

“O wy ludzie, śpieszcie się wspiąć wysoko, pokonajcie wysoką górę, wspaniała nagroda, która wynagrodzi Wasze wysiłki to palma dająca spokój ducha”.

Eliasz, Domenico Beccafumi, Siena

Eliasz wznosi się do nieba na ognistym rydwanie – Domenico Beccafumi 1519-24
Sceny centralne przed ołtarzem w sześciokącie pokazują historię proroka Eliasza i kapłana kultu Baala, Achaba. Ta historia biblijna stanowi swoisty unikat w sztuce religijnej i jest pokazana z niezwykłym bogactwem szczegółów dzięki rysunkom malarza i rzeźbiarza Domenico Beccafumi. Widać tutaj jak technika intarsji marmurowych została doprowadzona w Sienie do perfekcji.
Na zdjęciu Eliasz, który wznosi się na ognistym rydwanie ciągniętym przez anioły do nieba.

posadzka w katedrze w Sienie Absalom
Katedra w Sienie posadzka

Śmierć Absaloma, anonim, 1447
Ciekawa scena rzadko pokazywana w sztuce. Opowiada historię syna króla Dawida, Absaloma który zyskał poparcie ludu i chciał obalić ojca z tronu. Ale wojska Dawida wygrały bitwę z Absalomem. Ten uciekając przed żołnierzami zaplątał się swoimi długimi włosami między gałęziami drzew i został zabity włóczniami.
Prawdopodobnie scena ma przypominać złe przykłady wiary z historii Starego Testamentu.

INNE SCENY
Posadzka Siena, Domenico Beccafumi
Zabicie kapłanów Achaba, sceny centralne, Domenico Beccafumi

Fortuny, posadzka Siena
Scena centralnej nawy, koło Fortuny z cytatami filozofów

Sybilla z Libii, posadzka w Sienie
Sybilla z Libii, 1480?

Sybilla helespontyjska, Neroccio di Bartolomeo Landi
Sybilla Helespontyjska, Neroccio di Bartolomeo de’ Landi

Król Dawid, Dawid i Goliat, Siena posadzka
Król Dawid, po bokach Dawid i Goliat

Siedem wieków człowieka, Siena
Siedem wieków człowieka, Alessandro Franchi – posadzka w katedrze w Sienie

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Podłoga w katedrze w Sienie jest odkrywana całkowicie tylko w okresie letnim, zazwyczaj od końca czerwca aż do połowy października z przerwą na centralne tygodnie w sierpniu.Bilet do katedry kosztuje wtedy trochę więcej. W okresie “zakrycia” można zobaczyć tylko 5 scen centralnych, niektore sybille i niektóre sceny boczne. Posadzka jest w ten sposób chroniona przed wytarciem, kurzem i zniszczeniem.

Info praktyczne o cenach biletów i godzinach otwarcia katedry na stronie oficjalnej OPA Siena.

Filmik ze zdjęciami posadzki.

Jeśli jesteście zainteresowani zwiedzaniem Sieny i katedry z przewodnikiem, zapraszam do kontaktu.