Medyceusze, twórcy renesansu
Na pewno słyszeliście o Medyceuszach, dynastii, która rządziła we Florencji przez trzy wieki i swoim mecenatem zainicjowała kulturę humanistyczną i renesans w Europie.
Wiele napisano na ich temat książek i nakręcono filmów, których kilka chętnie Wam polecę. Natomiast chciałam napisać artykuł, podzielony na kilka części, dla tych którzy chcą szybko dowiedzieć się o rodzinie najważniejszych faktów, związanych z nią wydarzeń i ciekawostek.
Początki i geneza
Rodzina wywodzi się z północnego rejonu Toskanii: Mugello i prawdopodobnie już w 12-tym wieku, jak wiele zamożnych rodzin w tamtych czasach, przenosi się do szybko rozwijającego się miasta, Florencji. Zajmują się przede wszystkim wymianą i pożyczaniem pieniędzy, szybko dochodząc do sukcesu. Co ciekawe herb rodzinny, wywieszony wszędzie w całej Toskanii, charakterystyczne kulki na tarczy, prawdopodobnie wywodzi się właśnie od monet, choć rodzina skutecznie próbowała stworzyć “arystokratyczną” legendę na ten temat. Podobno jeden z pradziadów, podczas walki z gigantycznym niedźwiedziem, został uderzony przez niego w tarczę, co spowodowało utworzenie w niej charakterystycznych wgłębień. Od tego czasu, rodzina wybrała właśnie taki herb dla własnego rodu.
Giovanni de Bicci (1360-1429)
Pierwszym imieniem do zapamiętania i prawdziwą głową rodu jest Jan (Giovanni) De Bicci, który dzięki sprytowi i zdolnościom finansowym otwiera nowe oddziały bankowe w miastach europejskich i zaczyna wywierać duży wpływ na życie polityczne i społeczne w mieście. Patronuje on wielu artystom, stara się zyskać uznanie ludu i klas kupieckich, a jednocześnie nie obnosi się z bogactwem i nie wchodzi w drogę rządzącym w tamtych czasach we Florencji rodzinom szlacheckim, takim jak Albizzi czy Strozzi. Jego żoną zostaje Piccarda Bueri, która wnosi do związku nie tylko tytuł szlachecki, ale również dużą dawkę finansową, która pozwala Janowi na znaczne rozwinięcie interesów.
Z Giovannim we Florencji wiążą się takie miejsca jak baptysterium, gdzie w przepięknym grobie (dzieło Donatello i Michelozzo), pochowany jest były papież Jan XXII, z którym De Bicci próbował nawiązać interesy. Popiera on również Brunelleschiego jako architekta Kopuły katedry i sponsoruje odbudowę kościoła Św. Wawrzyńca (San Lorenzo), gdzie w Starej Zakrystii znajduje się jego grób.
W niedawnym serialu Medici, insynuuje się śmierć Giovanniego, spowodowaną otruciem, lecz nie ma o tym mowy w żadnym dokumencie i jest to prawdopodobnie fikcja. Od Giovanniego de Bicci wywodzą się dwie linie dynastii: Głowna, zaczynająca się od Kosmy (Cosimo il Vecchio) i “Popolana” od syna Wawrzyńca (Lorenzo), której potomek przejmie rządy dopiero w 16-tym wieku.
Kosma Stary – Cosimo Il vecchio (1389 – 1464)
W 1429 r. władza przechodzi w ręce czterdziestoletniego syna Jana, Kosmy, który uważnie śledzi porady ojca, czyli nie obnoszenie się z bogactwem, popieranie ludu i kupców, milczenie w sprawach politycznych i działanie w cieniu. Jednak mimo tego, w 1433 r. zostaje on aresztowany i wtrącony do celi na wieży Palazzo Vecchio i tylko cudem, albo lepiej dzięki pieniądzom, udaje mu się ocalić własną skóre i razem z rodziną opuścić miasto. Zostaje on oskarżony przez rywalizujące rodziny o spisek i knucie przeciwko miastu (było to dość poważne oskarżenie w tamtych czasach, które dla wielu innych kończyło się konfiskatą dóbr i więzieniem).
Miasto jednak popada w anarchię pod rządami Albizzich i już po roku, Kosma zostaje przywołany z wygnania do Florencji i hucznie powitany na ulicach przez mieszkańców Florencji. 1434 jest więc uważany za rok oficjalnego przejęcia władzy w mieście przez Medyceuszy, mimo iż zachowuje się teoretycznie ustrój republikański.
Medyceusze, twórcy renesansu
Kosma jest mecenatem wielu artystów, wystarczy wymienić: Donatello, Filippo Lippi, Brunelleschi, Fra Angelico; płaci za rekonstrukcję klasztoru San Marco, przepięknie ozdobionego freskami Beato Angelico; sponsoruje Starą Zakrystię w kościele San Lorenzo i budowę kamienicy dla rodziny na dzisiejszej ulicy Cavour. Jest on bardzo zainteresowany kulturą klasyczną i sprowadza do Florencji tłumaczy z języka greckiego na łaciński i gromadzi tysiące książek, budując największą w tamtych czasach bibliotekę w Europie. To dzięki niemu w 1439 we Florencji odbywa się Sobór między Kościołami zachodnim i wschodnim, co powoduje przyjazd do Florencji wielu osobistości i wyniesienie jej na rangę jednego z najważniejszych miast europejskich.
Czyli to dzięki niemu, możemy mówić o odnowieniu, kulturze humanistycznej i renesansie, który zaczyna rozkwitać właśnie we Florencji i sprawia, iż wielu artystów, rzemieślników, pisarzy i myślicieli przenosi się do tego miasta.
Piotr Podagryk (Piero Il Gottoso) (1416-1469)
Syn Kosmy, Piotr cierpiał na podagrę i reumatyzm, choroby, którymi ówcześni bogacze przypłacali zazwyczaj za dużą konsumpcję mięsa i tłuszczy. Kiedy przejął władzę po śmierci ojca w 1464 roku, interesy dobrze się kręciły i wiemy, że kontynuował on jego politykę i mecenat, choć często musiał spędzać, sparaliżowany, wiele dni w łóżku. Sytuacja, która przyczyniła się również do próby spisku wśród jego zaufanych współpracowników, spisku, na szczęscie, zażegnanego dzięki sprytowi syna Wawrzyńca, przyszłego Lorenzo il Magnifico.
Medyceusze, twórcy renesansu
Piotr patronuje artystów takich jak Botticelli, Michelozz, u którego zamawia wiele dzieł takich jak kapliczki do kościołów San Miniato al Monte i Santissima Annunziata i przede wszystkim Benozza Gozzoli, który wykonuje freski: Pochód trzech Króli w małej kapliczce w Palazzo Medici. Żoną Piotra była piękna i utalentowana Lucrezia Tornabuoni i razem zapewniają synom Wawrzyńcowi i Julianowi wykształcenie humanistyczne, artystyczne i polityczne, zamieniając Florencję w miasto kultury i kwintesencji intelektualnej tamtych czasów. Ważnym posunięciem jest ożenienie Wawrzyńca z Clarice Orsini, z rodziny papieskiej, co zapewni ich wnukom karierę eklezjastyczną. Piotr jest pochowany w Zakrystii w kościele San Lorenzo, w oryginalnym grobie wykonanym przez Andrea Verrocchio.
Czytaj dalej: część II
Zawodowo, jako przewodnik proponuję wycieczkę po Florencji, śladami Medyceuszy.
Polecane lektury
Medyceusze – Christopher Hibbert
Medyceusze – Mary Hollingsworh
The Medici – Paul Strathern
Medici money – Tim Parks
Filmy: Medyceusze, Władcy Florencji , serial
FLORENCJA – TRASA ZWIEDZANIA
FLORENCJA – TRASA ZWIEDZANIA
Proponuję Wam trasę zwiedzania Florencji w jeden dzień.
Możecie również podzielić trasę na dwa dni, jeżeli chcecie zobaczyć niektóre wymienione na liście muzea i atrakcje.
TRASA
1. Piazza i kościół Santa Maria Novella
2. Pałac Strozzich
3. Piazza del Duomo z katedrą, baptysterium, dzwonnicą
4. Kościół Orsanmichele
5. Piazza della Signoria z Loggia dei Lanzi i Palazzo Vecchio
6. Galeria Uffizi
7. Ponte Vecchio – Most Złotników
8. Palazzo Pitti
9. Dzielnica Oltrarno
10. Piazzale Michelangelo – Plac Michała Anioła
11. Kościół San Miniato al Monte
12. Piazza i kościół Santa Croce
13. Biblioteka Oblate
14. Palazzo Medici i Kościół San Lorenzo
15. Hala targowa – Mercato Centrale
Kościół Santa Maria Novella
1. Plac i kościół Santa Maria Novella
Nasza trasa zaczyna się tuż za głównym dworcem, przed kościołem Santa Maria Novella. To zdecydowanie najpiękniejsza fasada kościoła w mieście. Dominikański kościół został nią ozdobiony w 15 tym wieku, dzięki nowatorskiemu projektowi Leona Battista Alberti za pieniądze bogatej rodziny z okolicy: Rucellai.
Plac ma ciekawy eliptyczny kształt. W drugiej połowie 16 go wieku odbywały się tutaj wyścigi na rydwanach ciągniętych przez konie.
Wstęp do kościoła jest płatny. Można zobaczyć kapliczki i krużganki ozdobione freskami oraz arcydzieła sztuki średniowiecznej i renesansowej.
INFO.
2. Kamienica Strozzich – Palazzo Strozzi
Nasze kroki kierują się w stronę eleganckiej ulicy Tornabuoni. Już w 14 tym wieku najbogatsze rodziny w mieście chciały mieć tutaj swoje pałace. Największy z nich to palazzo Strozzi. Na pewno go rozpoznacie, jego ogrom przytłacza obserwujących.
Zwróćcie uwagę na masywny kamień, ozdobny gzyms, zewnętrzną ławkę, dekoracje z brązu i zaglądnijcie na przepiękny dziedziniec.
W budynku mieści się fundacja Strozzi, która organizuje interesujące wystawy sztuki.
Katedra Santa Maria del Fiore
3. Piazza del Duomo – plac katedralny
Czyli główny plac z katedrą, baptysterium i dzwonnicą. Nie sposób go przeoczyć, ponieważ kopułę katedry widać prawie z każdego punktu w mieście. Dzieło inżynieryjne Brunelleschiego już od 600 lat góruje nad całą okolicą. Wstęp do katedry jest bezpłatny, ale zazwyczaj trzeba postać przynajmniej godzine w kolejce.
Koniecznie zatrzymajcie się przed głównymi drzwiami baptysterium. Odlane z brązu i pozłacane to efekt 27 lat pracy Lorenzo Ghibertiego w pierwszej połowie 15 go wieku. Michał Anioł stwierdził, iż brama mogłaby stać przy wejściu do Raju.
Na dzwonnicę, kopułę, do baptysterium i do muzeum katedralnego obowiązuje wejście płatne. Napisałam artykuł z informacjami praktycznymi o całym tym kompleksie.
4. Kościół Orsanmichele
Ta oryginalna, prostokątna budowla w połowie drogi między Piazza del Duomo i Piazza della Signoria zaciekawia swoim kształtem i umieszczonymi w niszach rzeźbami. Podczas mojej pierwszej wizyty we Florencji, weszłam do tego budynku z zaciekawienia, niewiele o nim wiedząc i bardzo mnie oczarował. Orsanmichele, kiedyś targ zbożowy i spichlerz, został przekształcony na kościół w drugiej połowie 14 go wieku. Wtedy najważniejsze korporacje mieszczańskie zaczęły zamawiać u najlepszych artystów rzeźby swoich świętych patronów. Pracowali przy nich między innymi: Donatello, Ghiberti, Verrocchio, Giambologna, Brunelleschi.
Jeśli wejdziecie do środka, możecie zobaczyć gotycki, marmurowy ołtarz: “tabernacolo”, poświęcony Matce Boskiej oraz resztki fresków na ścianach i filarach.
Przy okazji można wejść na pierwsze i drugie piętro, gdzie przechowywane są oryginały posągów z nisz. Wstęp jest płatny.
INFO.
Florencja, trasa zwiedzania – Piazza della Signoria
5. Piazza della Signoria, Palazzo Vecchio, Loggia dei Lanzi
Piazza della Signoria czyli plac władzy miejskiej od 14 go wieku aż do dzisiaj, a także bezpłatne muzeum na otwartym powietrzu pełne rzeźb i historycznych symboli. To tutaj przed wejściem do palazzo Vecchio stał, aż do drugiej połowy 19 go wieku, oryginał Dawida, Michała Anioła. Dzisiaj możecie zobaczyć jego replikę.
Charakterystyczny kształt, wygląd i forma placu znane są prawie każdemu na świecie. Zajrzyjcie do środka do Palazzo Vecchio, by zobaczyć ozdobny dziedziniec z krużgankiem.
Warto wejść do Loggia dei Lanzi i przyjrzeć się niektórym rzeźbom, na przykład Perseuszowi czy Porwaniu Sabinek Giambologni.
W Palazzo Vecchio znajduje się muzeum z apartamentami rodziny medycejskiej i można wejść na wieżę. Wstęp płatny.
INFO.
6. Galeria Uffizi
Obok placu, znajduje się Galeria Uffizi, czyli jedno z najstarszych i najważniejszych muzeów na świecie. Oryginalny budynek z widokiem na rzekę, został zaprojektowany przez Vasariego i mieścił najważniejsze biura w mieście. Pod koniec 18 go wieku, budynek zamieniono w muzeum publiczne, a dzisiaj odwiedza je kilka milionów turystów rocznie.
W niszach galerii, zwróćcie uwagę na posągi najsłynniejszych Toskańczyków. Zamyślony Michał Anioł, coś tam knujący pod nosem, Machiavelli, patrzący w niebo Galileusz, Amerigo Vespucci z jaszczurką czy też kontrowersyjny złotnik Benvenuto Cellini.
Bilety do muzeum w sezonie lepiej zarezerwować wcześniej. Artykuł przydatny z informacjami tutaj.
INFO.
Ponte Vecchio – trasa zwiedzania, Florencja
7. Ponte Vecchio
Zaraz za galerią Uffizi, rozpościera się widok na rzekę Arno i na najstarszy most we Florencji, Ponte Vecchio. Nazywany jest on Mostem Złotników ponieważ znajdziecie na nim tylko sklepy jubilerów.
To jedyny most, który ocalał przed nazistowskim zniszczeniem w 1944 roku. Vasari wykorzystał domki na moście, by postawić na nich korytarz w 1565 roku. Dzięki nim Medyceusze mogli bezpiecznie przemieszczać się ze starej rezydencji do nowego pałacu, Palazzo Pitti.
Artykuł o moście.
8. Palazzo Pitti
Przejdźcie przez most i zazwyczaj dość zatłoczoną ulicą idźcie cały czas prosto. Doszliście przed ogromny pałac, którego budowę rozpoczęto w 15 tym wieku, na życzenie kupca Luca Pitti. W 16 tym wieku to Medyceusze kupują rezydencję i zaczynają w niej wielkie zmiany zewnętrzne i wewnętrzne oraz budowę ogrodów Boboli. Dynastia mieszkala w pałacu przez dwa wieki aż do wygaśnięcia. Dzisiaj palazzo Pitti mieści wiele muzeów, z których najważniejsze to Galeria Palatyńska i muzeum Skarbu Medyceuszy. Można odwiedzić również ogromne ogrody Boboli.
INFO
Piazza Santo Spirito
9. Dzielnica Oltrarno
Dzielnica Oltrarno to dzielnica po drugiej stronie rzeki. Warto przejść się jej wąskimi uliczkami na przykład aż do placu Santo Spirito, wypełnionego restauracjami na wolnym powietrzu. Rejon broni swojego charakteru i powołania rzemieślniczego. Znajdziecie tutaj ciekawe kościoły, pracownie artystyczne, przytulne trattorie i charakterystyczne placyki, gdzie mieszkańcy lubią gromadzić się po pracy. W kościele Santo Spirito za symboliczną opłatą możecie zobaczyć krucyfiks młodego Michała Anioła, a w kościele Santa Maria del Carmine, jeden z najbardziej znanych cyklów fresków renesansowych na świecie – kaplicę Brancaccich.
10. Piazzale Michelangelo
Koniecznie należy podejść na piechotę na plac Michelangelo. Plac wraz z pięknymi schodami i grotami został zaprojektowany pod koniec 19 go wieku jako punkt spacerowy i panoramiczny. Do dziś oferuje jeden z piękniejszych widoków na całe miasto i okolice. Warto tam się wybrać przed zachodem słońca.
Florencja w jeden dzień – Plac Michała Anioła
11. Kościół San Miniato al Monte
Jeśli już będziecie na Piazzale Michelangelo, nie zapomnijcie podejść jeszcze wyżej, w kierunku kościoła San Miniato al Monte. Jego biała, marmurowa fasada z kolorową mozaiką, górująca nad miastem, przyciąga każdy wzrok. Z monumentalnych schodów, widok na okolice wydaje się jeszcze piękniejszy. San Miniato to jeden z najstarszych kościołów w mieście, pełen symbolów i sekretów. Możecie zwiedzić go bezpłatnie, jak również przejść się po przepięknym cmentarzu, na którym pochowanych jest wielu sławnych ludzi. Czy też zajrzeć do benedyktyńskiej apteki – “farmacia”, gdzie latem mnisi sprzedają nawet własnej produkcji świeże lody.
Florencja, trasa zwiedzania – Santa Croce
12. Piazza i Kościół Santa Croce
Przechodząc przez Most Ponte delle Grazie, już jesteście w dzielnicy Santa Croce i po chwili stoicie na placu, przed następną fasadą, urzekającą swoją marmurową bielą. To franciszkański kościół Świętego Krzyża, miejsce pochówku wielu artystów i znanych osób oraz skarbiec sztuki od 13 go wieku. Przed kościołem dumnie pręży się Dante, któremu miasto chciało oddać hołd, płacąc za ten w rzeczy samej dość nieudany posąg. Plac jest bardzo lubiany przez turystów, dużo w okolicy miejsc z dobrym jedzeniem i sklepów ze skórą czy z lokalnymi wyrobami. Co roku w czerwcu, na placu odbywają się tradycyjne mecze piłki nożnej w kostiumach.
13. Biblioteka Oblate
Ten dawny klasztor został przekształcony w bibliotekę w 1913 roku. Tutaj można jeszcze nacieszyć się atmosferą skupienia i ciszy daleko od turystów. Co więcej, wchodząc na drugie piętro, możecie napić się kawy lub coś zjeść na przepięknym tarasie z widokiem na kopułę Brunelleschiego.
Palazzo Medici Riccardi
14. Palazzo Medici i Kościół San Lorenzo
Po ponownym przejściu przez plac katedralny, zerknijcie na pierwszą rezydencję Medyceuszy, palazzo Medici. Ten niepozorny budynek został zamówiony u architekta Michelozzo na siedzibę rodziny. Tuż obok znajduje się kościół San Lorenzo, odremontowany za pieniądze Medyceuszy w 15 tym wieku. Znajduje się przy nim Stara i Nowa Zakrystia, arcydzieła Brunelleschiego i Michała Anioła, jak również Kaplice Medycejskie, miejsce pochówku rodziny i Biblioteka Laurenziana, arcydzieło Michelangelo.
INFO
15. Hala targowa – Mercato centrale
Mercato Centrale to dziewiętnastowieczna hala targowa odnowiona w 2014 roku. Na parterze znajduje się charakterystyczny targ i stoiska z miejscowym jedzeniem. Tutaj warto kupić oliwkę, sery, wino czy inne lokalne specjały. Pierwsze piętro to rodzaj zamkniętego placu z wieloma miejscami do siedzenia i przysmakami nie tylko lokalnymi ale również międzynarodowymi. Tutaj możecie zakończyć Waszą wizytę przy kieliszku dobrego wina i na przykład z porcją makaronu z truflami.
Jeśli chcesz odkryć o wiele więcej miejsc i ciekawostek, zapraszam do kontaktu.