PALIO W SIENIE

PALIO W SIENIE – INSTRUKCJA OBSŁUGI

Gdzieś po 22 giej pewnego, gorącego, sierpniowego, sobotniego wieczoru, dostaję smsa:
– Czy może nas Pani oprowadzić jutro rano po Sienie, bo widzieliśmy Palio, ale nic nie zrozumieliśmy.

Akurat miałam wolne, akurat miałam odpoczywać, ale rankiem wsiadam do samochodu i jadę do Sieny. Jak tutaj odmówić opowiadaniu o tej niesamowitej tradycji, dzięki której nie ma drugiego takiego miasta na świecie?

Więc będzie znowu o Palio, po raz drugi…

Jednak tym razem, przetłumaczę Wam rozdział książki historyka Duccio Balestracci, która wyszła po włosku w 2019 roku, edycja Laterza, pod tytułem: “Palio w Sienie – święto włoskie.” On wszystko pięknie podsumował, a moje wolne tłumaczenie oddaje sens, ale na pewno nie odda charakteru i oryginalności jego języka.

palio w sienie
Spacer historyczny

“PALIO W SIENIE – INSTRUKCJA OBSŁUGI
Dwa razy do roku – 2 go lipca i 16 go sierpnia – Siena się zatrzymuje. Nawet w potocznym, współczesnym, lokalnym języku, odnoszącym się do kalendarza, istnieją dwa terminy, “przed Palio” i “po Palio”.

Podczas tych dwóch dni (do których czasem dołącza się trzeci, wybierany co jakiś czas z okazji specjalnych wydarzeń) mobilituje się cała społeczność contrad w oczekiwaniu na to, co wydarzy się na pokrytym tufowym piaskiem piazza del Campo.

Tam, za każdym razem, dziesięć z siedemnastu contrad miasta rywalizuje w wyścigu na koniach, przyznanych losowo, ale z dżokejami, wybranymi według zaufania.

Palio, które odbywa się przed zachodem słońca 2 go i 16 go, jest poprzedzone po losowaniu koni, przez 3 dni, sześcioma próbami, rano i późnym popołudniem. Przedostatnia to próba generalna, a ostatnia, rano w dzień wyścigu nazywana jest provaccia, określenie pejoratywne, oddające minimalny wysiłek i oszczędzanie koni przed wyścigiem tego samego dnia.

Start i tym samym finał wyścigu (la mossa) są oznaczone metalową flagą obok wejścia na piazza del Campo nazwanego Costarella dei Barbieri (dla Sieneńczyków Costarella i tyle), gdzie stawiane jest podwyższenie dla sędziów.

Konie, które się ustawiają na pozycji, aż do ostatniej chwili trzymanej w tajemnicy, ruszają, kiedy opuści się sznur canape (w tym samym momencie co canape z tyłu, służący do utrzymania ich w ryzach) i rzucają się w trzy okrążenia placu, w czasie mniej więcej 90 sekund. Trasę, wyjątkowo nieregularną, przecinają dwa bardzo trudne ostre zakręty: pierwszy, w dół San Martino (od kościoła niedaleko) i pod górę, del Casato, obok ulicy o tej samej nazwie.

To wszystko.

palio w sienie
Mossa czyli start

Przed i podczas wyścigu, kto nie pochodzi ze Sieny, może pomyśleć, iż znalazł się domu wariatów, patrząc na otaczające go szaleństwo, histerię, i tym bardziej, obserwując desperację tych, którzy przegrali i niekontrolowaną radość wygranych. Którzy od razu udają się ze zdobytą flagą, właśnie palio, a popularnie nazywaną cencio, szmatą, do kościoła Provenzano 2 go lipca i do katedry 16 go sierpnia, podziękować Maryi, której wyścig jest dedykowany.

Osoby nie rozumiejące sposobu myślenia mieszkańców, mogą się zdziwić, widząc między wrzeszczącymi, obejmującymi się, wymachującym flagami i walącymi w bębny również ateistów. A jednak tradycja Palio wiąże się z takimi sprzecznościami.

Ten akt kulminacyjny Palio, poprzedza Orszak historyczny, nazywany przez niektórych w Sienie, Spacerem Historycznym (…).

Przedstawiciele contrad przewijają się w ruletce postaci symbolizujących antyczne instytucje republiki Sieneńskiej. W rzeczy samej w orszaku pojawiają się tylko mężczyźni, rzecz nieuchronna. W średniowieczu i epoce renesansu, kobiety nie zajmowały pozycji politycznych. 

Wóz tryumfalny z flagą czyli carroccio, ciągnięty przez cztery białe woły, zamyka orszak.

Potem wszystkie 17 contrad zajmują pozycję, by wykonać wspólny pokaz, po czym, po wyprowadzeniu koni z Entrone (przedsionek Palazzo Pubblico) i oczekiwaniu na losowanie pozycji, na placu zapada całkowita cisza. Surrealna, biorąc pod uwagę tysiące widzów, oczekujących na ogłoszenie przez Mossiere nazwy pierwszej contrady, mającej zająć pozycję na starcie.

Cały ten spektakl jest natomiast poprzedzony trzema dniami planowania strategii, zawierania aliansów i przede wszystkim, zajmowaniem się koniami w taki sposób, by były w jak najlepszej kondycji fizycznej. Codzienna i niewidoczna praca, która zaczyna się w momencie zamknięcia wyścigu, tego miesiąc czy prawie rok wcześniej. 

To wszystko wpływa na wyjątkowość Palio w Sienie, nie ze względu na spektakl sam w sobie, ale ponieważ wiąże się z pamięcią historyczną i sensem przynależności, odczuwanym w każdym momencie życia przez mieszkańców miasta.

piazza del campo palio
Piazza del Campo podczas Palio

Dla Sieneńczyków, elementem podstawowym nie jest więc wyścig, ale contrada i należenie do niej, czynniki, bez których Palio byłoby tylko biegiem konnym, poprzedzonym bogatym orszakiem.

Kto nie zadowala się samym wyczynem pędzących koni, ani choreografią poprzedzającą bieg, powinien przynajmniej prześledzić liturgię, od dnia wylosowania zwierząt aż do zakończenia wyścigu. I w ten sposób spróbować zrozumieć stan ducha, który zamienia miasto ludzi zupełnie normalnych w miejsce poza czasem.”
Duccio Balestracci, historyk ze Sieny.


Chcesz zobaczyć Sienę i miejsca związane z Palio? Zapraszam do kontaktu.

KARNAWAŁ W TOSKANII – GDZIE GO ZOBACZYĆ

Karnawał w Toskanii.
Gdzie zobaczyć prawdziwy karnawał w Toskanii, historia, tradycje i przysmaki karnawałowe.

HISTORIA KARNAWAŁU
Karnawał prawdopodobnie wywodzi się od rzymskich świąt ku czci boga wina i rozkoszy, Dionizosa. Podczas obchodów, przez kilka dni nie obowiązywały normy socjalne, a ich miejsce zajmowały żarty i rozluźnienie obyczajów. Tym bardziej, iż maski pozwalały na ukrycie twarzy i poczucie nieskrępowania.

Oczywiście we Florencji, Medyceusze wiedzieli jak się bawić i jednocześnie zdobyć przychylność ludu. Organizowali już w 15 tym wieku huczne parady z wozami, nazywanymi trionfi. Dekoracje projektowali najlepsi artyści w mieście. Do tego turnieje, festyny, igrzyska, ewentualne zaręczyny czy śluby i wielodniowe uczty na ulicach. Zgodnie z rzymską zasadą, dajmy ludziom chleba i igrzysk, a nie będą się buntować.

Dla ciężko pracujących ludzi był to czas radości i wytchnienia od trudów, a także sposób na odreagowanie.

karnawał we Florencji
Karnawał na piazza Santa Croce we Florencji kilka wieków temu.

DZISIEJSZY KARNAWAŁ W TOSKANII
W dzisiejszych czasach wiele miast w Toskanii organizuje tradycyjne karnawałowe pochody z tak zwanymi carri czyli kilkumetrowymi wozami, wykonanymi z cartapesta, masy papierowej. Niektóre wydarzenia mają wielowiekową tradycję.
Wozom towarzyszą przebierańcy, tańce, śpiewy i głośna muzyka.

W tym roku karnawał zaczyna się 5 go lutego i kończy 21 go. Więc jeśli aż do początków marca będziecie w Toskanii, rozważcie podróż do jednej z niżej wymienionych miejscowości, by zobaczyć te cuda i niewidy.

Nie zapomnijcie zabrać kolorowych coriandoli i jakiegoś przebrania. Można je tanio kupić w sieciowych sklepach 99 cents lub Tiger.

W wielu miastach Toskanii na przykład w Lucca, Arezzo, Bientina, Follonica, San Gimignano organizowane są mniejsze święta karnawałowe, ale postanowiłam wymienić tylko trzy, według mnie najpiękniejsze.

pochód karnawałowy w Viareggio Toskania
Jeden z ogromnych wozów podczas karnawału w Viareggio.

KARNAWAŁ W VIAREGGIO
Najbardziej znane pochody karnawałowe w Toskanii odbywają się w nadmorskiej miejscowości Viareggio. W tym roku mija 150 lat od pierwszego pochodu, więc okazja do świętowania jest podwójna. Potrójna jeżeli weźmiemy pod uwagę przerwę epidemiologiczną.

Wszystko zaczęło się dalekim 1873 roku. W Tłusty Wtorek, główną aleją Viareggio przejechał orszak ozdobionych karoc. Po drugiej wojnie światowej, karnawał w Viareggio nabierał coraz większego rozgłosu. Wozy robiły się coraz większe i pojawiły się na nich wykonane z masy papierowej postaci polityków, sław, celebrytów. Wydarzenie stało się świetną okazją do żartobliwego komentowania wydarzeń z zeszłego roku.

W Viareggio od ponad 20 lat istnieje fabryka Cittadella, gdzie artyści i rzemieślnicy profesjonalnie przygotowują wozy alegoryczne. Tam ma siedzibę również muzeum karnawału, otwarte przez cały rok. 

W tym roku (2023) obchody odbędą się 4 go, 12 go, 16 go, 19 go, 21 go i 25 go lutego.
Ostatni dzień jest najefektowniejszy, wybierany jest najlepszy wóz, a pochód zakończą fajerwerki.

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Bilety wstępu kosztują od 15 euro wzwyż i kupuje się je online albo na miejscu.
Strona web.
Do Viareggio kursuje pociąg z Florencji.
Rozkład.

karnawał w Toskanii Foiano
Wozy karnawałowe w Foiano della Chiana.

KARNAWAŁ W FOIANO DELLA CHIANA
Na drugim miejscu w Toskanii pod względem popularności znajduje się bez wątpienia karnawał w Foiano della Chiana (niedaleko Arezzo). Prawdopodobnie jest najstarszym karnawałem we Włoszech ponieważ pierwsza edycja odbyła się w dalekim 1539 roku!

W tym roku po Covidowej przerwie pochody odbędą się tradycyjnie w każdą niedzielę od 5 go lutego do 5 go marca łącznie. Ulicami miasta przetoczy się procesja wozów alegorycznych z przebierańcami i skomplikowanymi choreografiami. Biorą w nich udział cztery fabryki czyli cantieri miasta. Do tego wydarzenia pieczołowicie przygotowują się przez cały rok, więc nagroda ma duże znaczenie symboliczne.

Wydarzeniu patronuje Re Giocondo, czyli król Radości. Podczas ostatniego pokazu odczytuje on swój ironiczny testament, a potem urządza mu się pogrzeb. Aż do następnego roku kiedy magicznie zostaje przywrócony do życia!

Dodatkowo wiele innych wydarzeń dla dzieci i dla starszych, pokazy artystyczne oraz stragany z lokalnymi przysmakami street food.

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Dojazd niestety tylko własnym środkiem transportu.
Wstęp około 10 euro. Dzieci do 150 cm gratis.
Strona web.

karnawal w Toskanii

KARNAWAŁ W CASTIGLION FIBOCCHI
Jeżeli kochacie tajemnicę i średniowiecze, ten karnawał zdecydowanie Was zachwyci. W scenograficznym miasteczku Castiglion Fibocchi niedaleko Arezzo po raz 26 odbędzie się pokaz barokowych masek. Mimo iż tradycja wydaje się dość świeża, w rzeczywistości świętowanie karnawału wspomina się już w 1113 roku. Jego nazwa wywodzi się od władcy miasta Ottaviano Pazzi o przydomku Bocco, który według legendy miał zdeformowaną twarz i ukrywał ją pod maską.

Karnawał odbywa się tylko w dwie niedziele, 5 go i 12 go lutego. W miasteczku można spotkać ponad 160 postaci ubranych w wykwintne szaty i barokowe maski. Każda maska ma swoją nazwę, historię, opis i motto.
Tutaj możecie je zobaczyć.

Pod koniec dnia odbywa się tradycyjny pochód wszystkich uczestników, a 12 go wybiera się najpiękniejszą maskę.

Całemu wydarzeniu patronuje król Bocco, jedyny z odkrytą twarzą, wraz z małżonką i licznym orszakiem podwładnych.

INFORMACJE PRAKTYCZNE
Pokazy: 5 i 12 luty
Wstęp płatny: 8 euro.
Dojazd: tylko samochodem.
Strona web.

karnawal w toskanii
Schiacciata fiorentina.

3 KARNAWAŁOWE PRZYSMAKI W TOSKANII
Smakołyki znajdziecie w barach, cukierniach i nawet supermarketach w okresie karnawału. We Florencji frittelle są serwowane nawet znacznie wcześniej.

Frittelle di riso – czyli pączki ryżowe. Najlepsze według mnie w miejscowości San Donato in Collina niedaleko Florencji.
Przepis.

Schiacciata fiorentina – mięciutki tort z jajek, mąki, cukru i tradycyjnie udekorowany lilią, symbolem Florencji. Każdy cukiernik przysięga, że to on zna prawdziwy przepis.

Cenci albo chiacchiere – bardzo podobne do naszych polskich faworków, którymi zajadałam się za dziecięcych lat.
Przepis.


Piszę blog z pasji, a zawodowo pracuję jako przewodnik po Toskanii. Piszcie, jeżeli jesteście zainteresowani wspólnym zwiedzaniem.