GROTA BUONTALENTI – OGRODY BOBOLI

Grota Buontalenti* w ogrodach Boboli we Florencji jest wyrazem zainteresowań Medyceuszy, a szczególnie Franciszka I go. Pełna alegorii i symboli ma odzwierciedlać przemianę materii w coś perfekcyjnego, tak jak alchemik z chaotycznej masy, za pomocą przemian i procesów próbuje uzyskać złoto.

grota buontalenti boboli
Wejście – grota Buontalenti

Medyceusze interesowali się ezoteryką i alchemią, a Franciszek I, syn Kosmy I go, można powiedzieć, iż dedykował jej swoją egzystencję. Efektem jego pasji był na przykład mały pokój, Studiolo w Palazzo Vecchio, gdzie 4 elementy przeplatają się z 4 porami roku, 4 temperamentami i 4 wiekami człowieka.

Franciszek miał warsztaty złotnicze, hutnicze i alchemiczne na piętrze dzisiejszej galerii Uffizi i przeprowadzał tam swoje doświadczenia, zaniedbując nawet zajmowanie się Księstwem Toskanii.

Budowę groty w ogrodach Boboli rozpoczął Giorgio Vasari, ale to Bernardo Buontalenti, inżynier, scenograf, architekt, kreator pierwszych lodów(prawdopodobnie), zaprojektował jej pomieszczenia w latach 1583-1593.

Grota składa się z fasady i trzech pokoi.

Na fasadzie z ciekawymi dekoracjami mozaikowymi i wapiennymi w formie stalaktytów i stalagmitów, widać herb Medyceuszy (kule na tarczy) z kobiecymi alegoriami Pokoju i Sprawiedliwości. Po prawej i lewej przedstawiano koziorożca i żółwia z otwartym żaglem, dwa nierozłączne symbole Kosmy I go. Koziorożec to jego wybrany znak astronomiczny, a żółw z żaglem symbolizuje jego motto: Festina lente – Śpiesz się powoli.

grota buontalenti boboli
Pierwsze pomieszczenie

W niszach umieszczono rzeźby Baccio Bandinelli*: bogini wegetacji Ceres i bóg Apollo. Artysta wykonał je do chóru katedry, jako Adama i Ewę, ale nie trafiły one w gusta ówczesnych i zostały podarowane Eleonorze, żonie Kosmy I go. Zmieniono ich imiona i umieszczono w niszach groty.

Pierwsze pomieszczenie jest największe. Na ścianach: gąbki, muszle, skały wydają się wydobywać z chaosu i tworzyć formy zwierząt i ludzi. W rogach stoją kopie Jeńców, Michała Anioła, kiedyś oryginały, dzisiaj znajdziecie je w muzeum Accademia. Nieuformowani mężczyźni, jakby wydobywający się z surowej masy, dobrze wpisują się w tematykę tego miejsca. Na suficie widnieją resztki fresków Bernardino Poccetti* z ruinami, fauną i florą.

grota buontalenti poccetti
Freski Bernardino Poccetti

Brakuje dzisiaj ważnego elementu, wody, która spływała z sufitu, w kanałach z terracotty po ścianie, tworząc kolory i odbicia. Pod otworem na suficie było kiedyś przeźroczyste akwarium z kolorowymi rybkami, a fontanna w centrum zalewała podłogę. Na ścianach widniały również porosty i mech. Wszystko to sprawiało na pewno dziwne wrażenie, zgodne z estetyką manieryzmu tamtych czasów.

Drugie pomieszczenie, o wiele mniejsze, ma podobną dekorację plus freski z Minerwą i Junoną. W centrum umieszczono rzeźbę Vincenzo de’ Rossi z 1560 go roku przedstawiającą prawdopodobnie Parysa porywającego Helenę.

vincenzo rossi parys helena
Drugie pomieszczenie, Parys i Helena

W ostatnim pomieszczeniu króluje wyłaniająca się z wody Wenus, rzeźba Giambologna*. Na brzegach zielonej wanny cztery satyry wydają się czyhać na jej piękno i niewinność. Bogini często przedstawiano jako dominację nad instynktem i miłością zmysłową.

Na suficie namalowano niezliczone ptaki. Ich symbolika może też podkreślać wyższość ducha nad materią. 

Takie groty z symbolami i inżynieryjnymi igraszkami wodnymi były popularne w 16 tym wieku w wielu ogrodach włoskich. Pierwsza grota tematyczna w Toskanii została stworzona w willi medycejskiej Castello przez architekta Tribolo*. A w ogrodzie Boboli znajdowała się również mniejsza grota Madama, zaprojektowana przez Buontalenti*.

wenus grota buontalenti
Wenus pudica – Giambologna

Szkoda, że grota Buontalenti jest często zamknięta i brakuje pieniędzy na odtworzenie jej piękna. Możemy sobie dzisiaj tylko wyobrazić jak to kiedyś wyglądało. Nie zapomnijcie tam zajrzeć przed wyjściem z ogrodów Boboli.

Ciekawostka: Obok groty Buontalenti znajduje się wejście do korytarza Vasariego, który łączy ogrody Boboli z Palazzo Vecchio, malowniczo przechodząc przez Ponte Vecchio.

Wizyta wirtualna w grocie.

*Specjalnie nie spolszczam nazwisk włoskich.


Chcesz zwiedzać Florencję i odkrywać jej sekrety? Zapraszam do kontaktu.
Z przyjemnością zaproponuję Ci również mniej znane miejsca w tym pięknym mieście lub ułożę program zgodnie z zainteresowaniami.

DOM MUZEUM BUONARROTI

Dom rodzinny i muzeum Michała Anioła Buonarroti to prawdziwa gratka dla pasjonatów wielkiego artysty. Jest też dobrym wyborem jeśli szukacie miejsc mniej oblężonych przez turystów. Sezon w tym roku (2023) zaczął się gorąco i najbardziej popularne muzea pękają już w szwach od zwiedzających. Warto więc poszukać alternatyw, jeśli nie lubicie przepychać się przez tłumy.

Muzeum Dom Buonarroti ma mimo małej popularności wiele do zaoferowania.
Informacje praktyczne, znajdziecie na dole artykułu.
PS. Dla ułatwienia często posługuję się skrótem MA – Michał Anioł.

muzeum dom buonarroti
Wejście do muzeum, Via Ghibellina, 70

Rodzina Buonarrotich przeprowadziła się w okolice Florencji z Caprese pod Arezzo zaraz po przyjściu na świat Michała Anioła. Na miejscu muzeum znajdowała się posiadłość rodziny i jeden z wielu domów, w którym mieszkał i pracował artysta zanim “uciekł” do Rzymu.

Do dziś przetrwała nawet stara nazwa bocznej ulicy Via Michelangelo. Kiedyś nazywała się Via dei Marmi Sudici czyli ulica brudnych marmurów. Artysta wystawiał niektóre bloki marmuru na zewnątrz warsztatu i stały one tutaj przez wiele lat w międzyczasie czerniejąc.

Dom muzeum Buonarroti gruntownie odbudowano po 1612 roku i odnawiano wielokrotnie w ciągu lat. To co dzisiaj zwiedzacie, to efekt wielu dobudówek, przeróbek, ale zachowane zostały oryginalne dekoracje siedemnastowieczne. Każdy z dziedziców rodziny Buonarrotich pragnął pielęgnować pamięć wielkiego przodka. W 1856 roku jeden z ostatnich potomków ustanowił specjalną fundację, mającą zająć się domem i zostawił go miastu.

WIZYTA
Pierwsza sala na parterze pokazuje kolekcję archeologiczną, zebraną przez rodzinę Buonarroti. Ponad 150 eksponatów, głównie z czasów Etrusków, ludu zamieszkującego centralne i północne Włochy i ich następców Rzymian.

muzeum dom buonarroti
Wenus, Vincenzo Danti, 1565

W pierwszych salach na piętrze, chciano pokazać wpływ Buonarrotiego na jemu współczesnych i późniejszych artystów. Znajdziecie tutaj kopie niektórych dzieł i obrazy wykonane na podstawie jego rysunków. Rzeźba Wenus w centrum jednej sali była kiedyś uważana za wytwór Michała Anioła.

Dalej znajdziecie przedmioty kolekcji rodzinnej, ceramikę, obrazy, rzeźby. Zwróćcie uwagę na rzeźbę pokazującą młodego artystę przy pracy nad legendarną maską fauną, o której pisałam na blogu.

Wchodzimy do części mieszkalnej rodziny, gdzie widnieje kilka rzeczy osobistych MA, na przykład jego kapcie. Oraz dwa portrety artysty, który podobno nie lubił być malowany.

Madonna przy schodach, Michał Anioł

Głównym atutem muzeum casa Buonarroti jest sala z dwoma płaskorzeźbami młodego artysty. Zaledwie piętnastoletni w ogrodzie San Marco pod opieką Wawrzyńca Wspaniałego, tworzy on Madonnę przy schodach. Uderza oryginalna kompozycja, ciekawe pozycje i delikatne wykończenie płaskorzeźby.

Walka centaurów Michał Anioł

Jest też dynamiczna Walka centaurów, zainspirowana oczywiście sztuką klasyczną, ale pokazana z wielkim dynamizmem i znajomością anatomii. Te dwa dzieła pozwalają nam wyobrazić sobie młodego rzeźbiarza przy pełnej pasji pracy pod czujnym okiem nauczycieli i Medyceuszy.

Następna sala pokazuje drewnianą makietę, projekt fasady kościoła San Lorenzo we Florencji. W rzeczywistości kościół do dzisiaj nie ma fasady, ponieważ ten projekt nigdy nie został wcielony w życie. Michał Anioł przewidział już nawet rzeźby do nisz i wybrał bloki marmuru w kamieniołomach w Carrara, ale czy to z braku zainteresowania papieża Leona X czy też z braku środków, projektu zaniechano.

dom muzeum buonarroti galleria

Kolejna gratka w muzeum, to pokój galleria celebrujący boskiego geniusza. Dekoracje wykonali najlepsi artyści od 1613 do 1640 na życzenie Michała Anioła Juniora pra bratanka artysty. Pracowali tutaj między innymi Artemisia Gentileschi, Francesco Furini, Giovanni di San Giovanni, Passignano, Jacopo Vignali, Empoli, Volterrano. Prawdziwa plejada malarzy 17 go wieku. Pietro da Cortona, znany malarz barokowy wykonał rysunki do drewnianych intarsji drzwi.

Freski na ścianach pokazują Michała Anioła u papieży i władców, te w monochromie epizody z życia prywatnego, a na suficie jego pośmiertną gloryfikację wraz z alegoriami cnót. W galerii znajdują się również trzy rzeźby, jedna pokazuje MA a dwie Życie Aktywne i Życie kontemplacyjne.

Muzeum dom Buonarroti

Pokój Notte i Dì czyli Nocy i Dnia posiada portrety i dekoracje celebrujące innych członków rodziny Buonarroti. W pokoju znajduje się małe biuro-biblioteka i znane popiersie MA, wykonane przez jego przyjaciela Daniele da Volterra.

Następna sala, Pokój Aniołów prezentuje niezwykle bogatą dekorację ze stiukiem, masą perłową i złotem. Pokój pełnił funkcję kaplicy i ozdobiono go procesją świętych w towarzystwie aniołów. Wyciętą w drewnie Madonnę z dzieciątkiem wykonano na podstawie rysunku Pietro da Cortona.

muzeum dom buonarroti

Kolejna sala-biuro też ma bardzo interesujące dekoracje. Na suficie króluje alegoria Sławy, a ściany ozdabiają sławni ludzie podzieleni na kategorie: pisarze i poeci; teologowie, filozofowie, mówcy, juryści i historycy; naukowcy i lekarze oraz matematycy, astronomowie i żeglarze. Dekoracje wykonali Cecco Bravo, Matteo Rosselli i Domenico Pugliani w latach 30 tych 17 go wieku.

Umiecie rozpoznać na zdjęciu Dantego?

Dom muzeum Buonarroti posiada największą na świecie kolekcję rysunków Michała Anioła, jest ich ponad 200. W rzeczy samej nie ma ich wiele, ponieważ artysta niszczył szkice i rysunki po wykonaniu danego dzieła. Nie chciał by potomni widzieli jego proces twórczy, setki prób i błędów. MA był perfekcjonistą. Muzeum pokazuje tylko niektóre z nich, co jakiś czas je zmieniając.

modele Michała Anioła
W centrum, alegoria Boga Rzeki, projekt do Nowej Zakrystii

Równie interesujące są modele-figurki przygotowawcze wykonane z terracotty, drewna czy wosku. Z podobnych przyczyn nie pozostało ich wiele. W sali można zobaczyć modele rzeźb do grobu papieża Juliusza II czy do Nowej Zakrystii.

Wizyta zakańcza się w sali 19 go wieku, pokazującej przedmioty związane z celebracją artysty z okazji 400 lat od urodzin w 1875 roku. Bardzo interesujący jest model w miniaturze maszyny, której użyto do transportu Dawida do muzeum Akademii. Planowano nawet wtedy wykonać specjalną dekorację fasady pałacu domu Buonarroti.

W muzeum znajduje się wiele innych ciekawostek, dzieł, listów, kopii rzeźb Michała Anioła. Aktualnie w jednej z sal jest odnawiany obraz dzielnej Artemizji Gentileschi.

Informacje praktyczne
Muzeum znajduje się niedaleko Piazza Santa Croce na ulicy Ghibellina, 70.
Jest otwarte codziennie od 10 tej do 16.30 oprócz wtorków i niektórych świąt.
Nie trzeba rezerwować biletów wcześniej. Jak pisałam na początku, to muzeum jest mało odwiedzane przez turystów.
Website.

Zainteresowanych wizytą we Florencji z przewodnikiem, zapraszam do kontaktu.
Dla pasjonatów Michała Anioła, proponuję wizytę we Florencji śladami artysty. Możemy wtedy odwiedzić Muzeum Casa Buonarroti, Bargello, Akademię i Nową Zakrystię.