PRATO – TOSKANIA

prato

Dzisiaj będzie o Prato w Toskanii, albo jak mówią tutejsi, połykając t, o Pra’o, miejscowości kilkanaście kilometrów na północ od Florencji. Od ponad dwóch lat mieszkam w połowie drogi między Prato a Pistoią i jeszcze zapoznaję się z okolicami i atrakcjami tych miejsc. Obydwa miasta mają piękne starówki, ale są mniej odwiedzane przez turystów.

Myślę jednak, że w ciągu następnych lat wiele się zmieni w turystyce. Już teraz widzę nowy trend. Promowana jest turystyka jakościowa, w miejsca mniej zatłoczone i autentyczne, jak również piesze wędrówki. Okolice Prato i Pistoi mają pod tym względem wiele do zaoferowania. Otoczone są górami, rzekami i parkami, a w sezonie organizowanych jest tutaj wiele wydarzeń.

prato
Piazza del Duomo, Prato

PRATO
Prato to tętniące życiem miejsce, którego historyczne centrum przeszło w ostatnich latach wielkie odrodzenie. Pojawiło się wiele restauracji, nocnych lokali, miejsc z muzyką na żywo. Czasami obserwuję, iż w Prato dzieje się więcej dla lokalsów niż we Florencji, która jest dwa razy większa. Prato rozciąga się jednak w niesamowity sposób, łącząc wiele miejscowości i tworząc jedną wielką metropolię. Dużo tutaj miejsc do rozrywki, klubów, siłowni, parków, tras rowerowych, stowarzyszeń i podobnych.

Natomiast podchodząc do tematu turystycznie:
CO ZWIEDZIĆ W JEDEN DZIEŃ?
(jeśli już zdecydowaliście się na odpoczynek od tłumów i jednodniową wycieczkę do Prato).

– KATEDRA
Docierając od strony dworca kolejowego lub z parkingu na piazza Mercatale, jedną z pierwszych rzeczy do zobaczenia jest Duomo, czyli katedra Św. Stefana.

Z zewnątrz, ze swoimi biało-zielonymi kolorami i fasadą, jest bardzo podobna do romańskich kościołów we Florencji. W środku ważne dzieła artystyczne, np wspaniałe freski Filippo Lippiego i Paola Uccello. To właśnie w Prato, malarz Lippi już w podeszłym wieku poznał młodą zakonnicę Lukrecję i wdał się z nią w romans, który zaowocował potomstwem i portretem Madonny, dzisiaj w galerii Uffizi.

filippo lippi salomè freski w duomo w prato
Uczta Heroda, jeden z fresków Filippa Lippi w katedrze. Podobno tańcząca Salomè to również portret Lukrecji.

Na zewnątrz, na rogu budynku, można zobaczyć oryginalną renesansową ambonę, zaprojektowaną przez Michelozza i wyrzeźbioną przez Donatella. Płaskorzeźby z tańczącymi puttami to kopie, oryginały znajdują się w muzeum katedralnym.

Według legendy w Duomo znajduje się święty pas Dziewicy i z tej ambony jest on pokazywany kilka razy do roku: 1 go maja, 15 go sierpnia, 8 go września, na Boże Narodzenie i Wielkanoc.

Do katedry można wejść bezpłatnie. Tylko z biletem wchodzi się do muzeum i do głównych kaplic w kościele, gdzie znajdują się najważniejsze freski.
Informacje o biletach i godzinach otwarcia. Zamknięte w poniedziałki.

pałac pretoriański - prato
Pomnik kupca i filantropa z Prato – Francesco Datini, w tle Palazzo Pretorio.

– PAŁAC PRETORIAŃSKI
Pałac stworzono na przełomie 13 go i 14 go wieku dla przedstawicieli władzy świeckiej z połączenia trzech wcześniej istniejących wież. Tą lepiankę całkiem dobrze jeszcze widać, jeśli przyjrzycie się budynkowi na zewnątrz. Widać inne materiały budowlane i inne elementy stylistyczne.
Dzisiaj w pałacu mieści się muzeum, które ponownie otwarto w 2013 roku po gruntownej renowacji oraz informacja turystyczna. Polecam odwiedzić muzeum. Posiada ono kolekcję dzieł od średniowiecza do 19 go wieku na trzech piętrach, bardzo pięknie oświetloną i zaprezentowaną. Wizyta zajmie Wam około godzinki. Taki krótki przegląd najważniejszych artystów z okolic i ewolucji sztuki.

Na placu można zobaczyć czarującą fontannę Bachusa z 17 go wieku i pomnik przedstawiający Franciszka Datini, ważnego czternastowiecznego kupca z Prato, w momencie przekazywania swojego testamentu spadkobiercom,

Plac w Średniowieczu był miejscem targów i spotkań i w tym sensie do dzisiaj zachował swoją funkcję. Znajdziecie na nim kawiarnię-restaurację I Frari delle Logge, bardzo popularną wśród lokalnej młodzieży.

Informacje muzeum. Zamknięte we wtorki.

prato zamek i santa maria delle carceri
Widok z zamku na kościół Santa Maria delle Carceri

ZAMEK CESARZA
Zamek jest wspaniałym przykładem – unikalnym w środkowo-północnych Włoszech – architektury z czasów cesarza Fryderyka II, zbudowanym po 1240 roku. Budynek o planie kwadratu z wieżami na rogach, wzniesiono na miejscu pierwotnego zamku rodziny Alberti. Solidne mury, o grubości dwóch i pół metra, są wykonane z lokalnego kamienia i zwieńczone ciekawymi blankami w kształcie „jaskółczego ogona”.

W ostatnich latach miasto wyremontowało zamek i pozwala na bezpłatną wizytę. Można przejść górą dookoła murów i podziwiać imponujący widok na miasto i okolicę.
W lecie w zamku odbywają się pokazy filmów.

Godziny otwarcia:
1 kwietnia – 30 września
10 – 13 / 16 – 20
1 października – 31 marca
10 – 16
Zamknięty we wtorki.

santa maria delle carceri prato
Santa Maria delle Carceri

– KOŚCIÓŁ SANTA MARIA DELLE CARCERI
Interesujący kościół naprzeciw zamku, zbudowany na miejscu legendarnego cudu. Młody chłopiec ujrzał w tym miejscu na jednej ze ścian więzienia (carceri po włosku) obraz Matki Boskiej cudownie ożywiony. Wawrzyniec Wspaniały (koniec 15 go wieku) zlecił więc swojemu architektowi Giuliano da Sangallo budowę kościoła na miejscu więzienia.

Artysta zainspirowany architekturą Brunelleschiego i Albertiego, zaprojektował budynek na planie krzyża greckiego, a część centralną na skrzyżowaniu ramion pokrył kopułą. Bardzo podobne rozwiązanie jak w kaplicy Pazzich i Starej Zakrystii we Florencji, dwa arcydzieła renesansu Brunelleschiego.
W środku znajdziecie majoliki warsztatu della Robbia i witraże, projekt Ghirlandaia.
Dekoracja zewnętrzna kościoła, typowe biało-zielone kolory, nie została nigdy ukończona.

Wstęp bezpłatny.

muzeum włókiennicze prato

– MUZEUM TEKSTYLIÓW
Aby odkryć włókienniczą i przemysłową przeszłość Prato, powinniście odwiedzić muzeum tekstyliów – Museo del Tessuto. Znajdujące się zaledwie kilkaset metrów od zamku, przy murach miasta,  muzeum jest jedną z największych w Europie instytucji zajmujących się prezentacją dawnych i współczesnych tekstyliów. Od 2003 roku muzeum znalazło swoją ostateczną lokalizację na terenie niegdysiejszej fabryki włókienniczej.

Muzeum jest bardzo dobrze zorganizowane i zaprezentowane. Odwiedziłam je rok temu temu i byłam pod wrażeniem tkanin i historii, które się za nimi kryją. Zajrzyjcie na mój instagram, aby zobaczyć relację z tej wizyty. Wizyta zajmuje około godziny.
Informacje, godziny otwarcia.

prato kaplica migliorati
Kaplica Migliorati, Historie Św. Mateusza, Niccolò di Pietro Gerini

– KOMPLEKS I KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO FRANCISZKA
Jeden z pierwszych na świecie kościołów franciszkańskich, którego budowę rozpoczęto bardzo szybko po śmierci założyciela zakonu. Fasada posiada jeszcze niektóre oryginalne trzynastowieczne elementy i ciekawą płaskorzeźbę ze Św. Franciszkiem.

W środku dzieła artystów takich jak Bicci di Lorenzo, Maso di Bartolomeo, Benedetto da Maiano. Krucyfiks na ołtarzu jest z 12 go wieku. A w kościele jest pochowany Francesco Datini, o którym wspominałam wcześniej.

W sali kapituły zachowały się freski artysty z Florencji Niccolò di Pietro Gerini z 14 go wieku. Zostały one ufundowane przez bogatą rodzinę Migliorati.

Wstęp bezpłatny.
Aktualnie przeprowadzana jest renowacja i nie wiadomo czy będzie można wkrótce odwiedzić również renesansowy krużganek i oratorium Św. Antoniego.
Informacje.

centrum pecci prato

– CENTRUM PECCI
Jeśli macie samochód, polecam odwiedzić Centrum i muzeum Pecci. Jest to dzisiaj jedno z najważniejszych miejsc poświęconych sztuce współczesnej w Toskanii. Sam jego wygląd z zewnątrz uderza swoją oryginalnością.
Oryginalna struktura z lat 80 tych została otoczona architekturą holenderskiego artysty Maurice Nio. Wygląda jak statek ufoludków, a jak dla mnie dom dla protagonistów bajki Teletubisie.
Uczestniczyłam w Pecci w wielu interesujących i często bezpłatnych wydarzeniach.

Oprócz wystaw stałych i czasowych, Centrum Pecci organizuje również seanse filmowe, konferencje i koncerty.

W ostatnią niedzielę miesiąca wstęp do muzeum jest bezpłatny.
Infomacje.

CIEKAWOSTKA
Prato, z 195 tysiącami mieszkańców jest obecnie trzecim europejskim miastem, po Paryżu i Londynie, z największą liczbą obywateli z Chin. Przebywa ich tutaj oficjalnie 20%. 

Niektóre dzielnice zamieniły się w prawdziwe Chinatown ze sklepami, firmami i restauracjami prowadzonymi tylko przez Chińczyków.

Dlaczego jest ich tutaj tak dużo?
Upadłe fabryki tekstyliów stały się popularne wśród inwestorów chińskich kilkanaście lat temu. Na ich miejscu założyli tysiące fabryk odzieżowych. Być może, iż Wasze niektóre ubrania nie zostały wyprodukowane w Chinach ale made in Italy, czyli w rejonie Prato przez Chińczyków.

cantuccini prato

KUCHNIA
Słynne toskańskie twarde ciasteczka z migdałami, cantuccini pochodzą z Prato. Możecie je kupić dobrej jakości np w sklepie Antonio Mattei. Posmakujcie ich w różnych wydaniach z vin santo lub kawą.

W Prato skosztujecie tradycyjnej kuchni toskańskiej.  Typowym daniem lokalnym jest sedano alla pratese czyli selery faszerowane cielęciną, mortadelą, jajkami i czosnkiem, gotowane w piekarniku lub smażone. Są one specjalnością np historycznej restauracji Trattoria Soldano.

prato pulpit donatella
Ambona – Michelozzo i Donatello

WYDARZENIA
Jeśli interesują Was wydarzenia nie tylko wieczorne, ale też spektakle, wystawy, konferencje, kino i podobne, zerknijcie na te miejsca.

Officina Giovani, z dedykacją dla młodych w nazwie, kiedyś rzeźnia dziś miejsce na wystawy, pokazy, konferencje, spektakle jak również kursy i workshopy.

Anarchico, niedawno otwarty open space, jak mówi opis: sztuka współczesna i idee digital.

Ex-chiesa San Giovanni, były kościół Św. Jana, dzisiaj miejsce na wystawy i konferencje.

Teatro Metastasio, teatr na wysokim poziomie w centrum miasta.

Politeama Pratese, podobnie jak wyżej, wszystkiego po trochu, proza, poezja, koncerty, spetkale dla dzieci, jazz.

Centro Pecci – nie tylko muzeum ale również kino, koncerty, konferencje, restauracja.

JAK DOJECHAĆ
Najlepiej pociągiem. Wystarczy wysiąść na Porta al Serraglio aby znaleźć się w odległości kilku kroków od katedry.
Rozkład jazdy – Trenitalia

Samochodem: płatny parking na Piazza Mercatale lub w pobliżu murów, niedaleko Museo del Tessuto przy Via Pomeria.


Szukasz przewodnika po Toskanii? Napisz do mnie.



SAN GIMIGNANO – DUOMO, WIZYTA W KOŚCIELE

Dzisiaj będzie o najważniejszej świątyni w toskańskim mieście wież czyli o Duomo w San Gimignano. Słowo duomo, od łacińskiego domus określa najważniejszy kościół w danym mieście. Od razu precyzująca informacja (moje zboczenie zawodowe), ten kościół pod wezwaniem Św Matki Wniebowziętej nigdy nie był katedrą, ponieważ w San Gimignano nigdy nie urzędował biskup. Oficjalna nazwa to kolegiata.

Odpowiedź na pytanie czy warto tam wejść jest prosta i zresztą sami zobaczycie na przykładzie kilku zdjęć.

duomo san gimignano
Skromna fasada kościoła ze schodami, na których przesiadują zazwyczaj turyści.
Wchodzi się nie tędy, lecz wejściem bocznym.


Jest to jedyny kościół w Toskanii i jeden z niewielu we Włoszech, który zachował cały cykl średniowiecznych fresków i w bardzo dużym stopniu swój jedenastowieczny wygląd.

Dla porównania inny kościół w okolicach Pizy, w San Piero a Grado, o którym pisałam na blogu. Ale tam dekoracje zachowały się tylko częściowo.

Zawsze więc namawiam turystów do kupienia biletu i odwiedzenia tego miejsca. Oczywiście po zjedzeniu dobrych lodów w lodziarni Dondoli. Na sztukę trzeba się przecież przygotować również fizycznie.

Informacje o biletach, znajdziecie na dole artykułu.

sebastiano mainardi san gimignano
Duomo w San Gimignano, Zwiastowanie

Przed wejściem do kolegiaty, zwróćcie uwagę na fresk pokazujący Zwiastowanie, Sebastiana Mainardi. To artysta lokalny, który współpracował ze swoim szwagrem, Domenico Ghirlandaio i podobnie jak on miał zamiłowanie do szczegółów i kolorów.

Czytnik, klepsydra, księgi, zwoje…Maryja spędza swój czas jak literatka. Mainardi miał okazję zobaczyć Zwiastowanie, Leonarda da Vinci (dzisiaj w muzeum Uffizi) i skopiował kompozycję i rewolucyjne umieszczenie postaci na zewnątrz.

duomo san gimignano
Wnętrze kościóła

Jak widzicie wnętrze zachowało średniowieczną architekturę, a grube mury są całkowicie pokryte freskami. Żaglaste sklepienie pokryte jest błękitem, potężne kolumny i kapitele szacuje się na 12/13 wiek.
W środku nie ma dużo światła, więc trudno jest zrobić dobre zdjęcia. Może to być wyzwaniem dla amatorów fotografii.

benozzo gozzoli sw sebastian

Na kontrfasadzie czyli ścianie przy głównych wejściach pracował w 15 tym wieku artysta z Florencji, Benozzo Gozzoli. Możecie go pamiętać z kaplicy pałacu Medyceuszy, gdzie namalował do dziś podziwianą procesję Trzech Króli. Tutaj podobnie jak w pobliskim kościele Augustianów pokazuje Męczeństwo Św. Sebastiana. Modlono się do niego, kiedy zagrażała epidemia dżumy. Właśnie w 1464 roku przez Toskanię przetoczyła się nowa fala Czarnej śmierci i zamówiono aż dwa freski ze świętym, prosząc o jego wstawiennictwo.

taddeo di bartolo san gimignano
Taddeo di Bartolo, kary piekielne, z tyłu widać scenę stworzenia świata.

Nad freskiem znajduje się scena Sądu Ostatecznego, po naszej lewej stronie siedzą sobie spokojnie Wybrani, a po prawej kłębią się Przeklęci. Nietrudno zgadnąć, iż nasz wzrok od razu patrzy do góry na prawo. Każdy szanujący się malarz mógł popuścić wodze swojej wyobraźni tworząc piekielne kręgi. Taddeo di Bartolo miał już ułatwione zadanie przez Boską Komedię, Dantego Alighieri.
Dla wyjaśnienia, pojawiają się opisy grzechów i nawet imiona znanych grzeszników.
Szkoda, że nie można się temu przyjrzeć z bliska. Polecam zabranie lornetki.

freski san gimginano
Bartolo di Fredi, Historie Hioba a nad nimi Abraham i Lot.

Po naszej lewej stronie, stojąc tyłem do kontrfasady, widnieje cykl fresków Bartolo di Fredi z 1367 roku. Od góry pokazane jest Stworzenie świata, Adama i Ewy oraz Grzech Pierworodny i Wygnanie z raju. W centrum mamy historie Kaina i Abla, Arki Noego, Abrahama i Lota, oraz Józefa. A na dole widnieje historia Izraelitów i Mojżesza między innymi ciekawa scena Przejścia przez Morze Czerwone oraz historia Hioba. Lubię pokazywać epizody z historii Hioba, bardzo kontrowersyjny temat biblijny.

Pier Dandini Narodzenie Maryi
Pier Dandini, Narodzenie Maryi

Od tej strony na końcu nawy widać kaplicę dedykowaną Niepokalanemu Poczęciu. W niej w 17 tym wieku pracowali artyści z Florencji między innymi Pier Dandini i Cigoli.

Na głównym ołtarzu kościoła widnieje cyborium czyli baldachim wykonany w 15 tym wieku przez Benedetto da Maiano.

Artysta wraz z bratem Giuliano pracował przy powiększeniu kościoła i przy kaplicy Św. Finy, po prawej stronie od ołtarza. Tam warto wejść i przyjrzeć się wszystkim szczegółom.
Fina żyła w 13 tym wieku w San Gimignano i kilka ostatnich lat swojego krótkiego życia spędziła z powodu choroby nieruchoma na desce, odmawiając wygodnego łóżka. Artysta Domenico Ghirlandaio namalował dwie sceny z jej życia w kapliczce. Przeszły one do historii sztuki. Sami zobaczcie.

ghirlandaio, fina
Domenico Ghirlandaio, Pogrzeb Św Finy. Anioły biją w dzwony, a przy ciele zmarłej dochodzi do cudownych ozdrowień.

Kiedyś w kapliczce znajdowało się również ciało świętej i jej kości na ołtarzu. W San Gimignano do dzisiaj jest obchodzone święto Finy, 12 go marca. Wtedy na murach kwitną żółte fiołki, według legendy zakwitły po raz pierwszy właśnie tego dnia po śmierci dziewczynki.

lippo memmi san gimignano
Duomo, San Gimignano, freski Lippo Memmi

Na ścianie, gdzie znajduje się kaplica, namalowano freski ukazujące epizody z Nowego Testamentu z ogromną sceną Ukrzyżowania. Kiedyś myślano, iż freski namalował tajemniczy Barna Senese zaraz po dżumie w 1348 roku. I dlatego cechują się dużym dramatyzmem i okrutnością np. scena Rzezi Niewiniątek.

Dzisiaj uznaje się je za wcześniejsze dzieło Lippo Memmi, artysty bliskiemu Simone Martini. Choć niektórzy historycy dalej mówią o tajemniczym Barna, który zginął spadając z drabiny przy pracy nad tym cyklem.

27 scen, aby przekazać z jak największą czytelnością i szczegółami życie Chrystusa. Nie zapominajmy, iż ludzie prości nie umieli kiedyś czytać, więc istniała duża potrzeba tworzenia fresków i rzeźb, by opowiedzieć im historie biblijne.

Jest to w każdym razie jeden z największych cykli fresków o życiu Chrystusa na świecie.

Co myślicie po zobaczeniu zdjęć o tym kościele? Czy warto do niego wejść? Mało się o nim mówi, każdy słyszy o katedrze we Florencji, w Sienie, a proszę, takie skarby są ukryte w San Gimignano.

Bilety, godziny otwarcia.

Zapraszam do kontaktu zainteresowanych wizytą w San Gimignano ze mną.