LUCCA I JEJ CIEKAWA KATEDRA

Spodziewam się, iż Lucca w przyszłym roku (2025) stanie się popularniejsza wśród odwiedzających Toskanię. Wszystko dlatego, że wyjdzie film Petera Greenawaya z Robertem de Niro i Helen Hunt, kręcony na wiosnę tego roku w mieście.

Lucca jest przepięknym, dobrze zachowanym i zadbanym miastem w Toskanii, znanym ze swoich placów, kościołów, wydarzeń i kompozytorów, których wydała na świat, najważniejszy to Giacomo Puccini.

Będąc w mieście, koniecznie odwiedźcie katedrę i kościół Św. Frediano.
Dzisiaj Wam opiszę najważniejsze rzeczy do zobaczenia w katedrze.

lucca katedra
Widok na katedrę z dzwonnicy

KATEDRA W LUCCA – CO ZOBACZYĆ
Dzisiejsza katedra, dedykowana Św. Marcinowi, którego widać przed wejściem na koniu, jak podaje kawałek swojej tuniki żebrakowi, jest z 14 go wieku. Tutaj podobno stał inny kościół, postawiony w szóstym wieku na życzenie miejscowego, legendarnego biskupa Św. Frediana. Od razu rzuca się nam w oczy asymetryczna i niezakończona fasada, z pięknie udekorowanymi kolumnami i ciekawym portykiem.

FASADA I PORTYK
Przy portyku i fasadzie pracowali rzemieślnicy z Pizy i północy Włoch. Każda kolumna jest inna, a intarsje między nimi też pokazują sceny walk, polowań, fantastyczne stwory i podobne. Warto chwilę poobserwować te cuda. Pod portykiem pokazano natomiast historie Św. Marcina i Św. Regolo, który jest pochowany w środku; ciekawe alegorie miesięcy ze znakami zodiaku i sceny z Nowego Testamentu nad wejściem po lewej, wyrzeźbione przez najważniejszego artystę 13 go wieku, Nicola Pisano.

Pod portykiem znajdziecie też tajemniczy labirynt, o którym pisałam tutaj.

Wchodzimy do środka przez pięknie wyrzeźbione drewniane drzwi po lewej i kupujemy bilet.
Informacje co do ceny tutaj.

lucca katedra

WNĘTRZE I PODŁOGA
Wnętrze tego kościoła jest unikatem we włoskiej architekturze. W 14 tym wieku zdecydowano się na zmianę sklepienia, kolumn, powiększenie apsydy i wykonano wtedy taką mieszankę stylistyki romańskiej, gotyckiej i renesansowej. Kościół ma 84 metry długości i 27 metrów wysokości. Właśnie ta wertykalność od razu rzuca się w oczy.

Na podłodze widać intarsje dekoracyjne w tym jedną scenę, wykonaną przez artystę ze Sieny w 1475 roku, czyli w latach, kiedy w Sienie trwała praca przy niesamowitej posadzce. Ciekawe czy Lucca też planowała takie przedsięwzięcie, ale potem z braku środków nie kontynuowała prac. Pozostała tylko scena Sądu Salomona i ciekawe dekoracje geometryczne, przypominające litografie znanego artysty, Eschera.

ŚWIĘTE OBLICZE
Po lewej stronie od wejścia, w ośmiobocznej zdobionej świątyni wykonanej przez najlepszego rzeźbiarza w mieście, Matteo Civitali znajduje się niesamowity obiekt kultu od średniowiecza aż do dzisiaj – Volto Santo czyli Święte Oblicze. Pisałam o nim i o legendzie w osobnym artykule na blogu. Ten krucyfiks prawdopodobnie z ósmego wieku przyciągał kiedyś do Lucca masy pielgrzymów, wybijano go na monetach i nawet królowie Francji składali przysięgi, powołując się na jego wiarygodność.

katedra lucca ilaria del carretto

SARKOFAG – ILARIA DEL CARRETTO
Jeżeli jeszcze nie jesteście przekonani co do wejścia do katedry, to być może przekona Was najważniejsza rzeźba początków 15 go wieku na terenie Włoch czyli sarkofag pięknej i młodej Ilarii del Carretto. Musicie wejść w prawo do Zakrystii i tam pomedytować nad Śpiącą Królewną, jak nazywają ją mieszkańcy. Kobiety w ciąży albo „stare panny”, przychodziły pocałować lub pogłaskać jej nos na szczęście. Ironicznie, bo ona sama szczęścia nie miała, ponieważ umarła przy porodzie. Jej mężem był ówczesny władca Lucca, Paolo Guinigi i ten zwrócił się do rozchwytywanego artysty ze Sieny, Jacopo della Quercia o grób dla pięknej żony.

Jacopo wykonał coś zupełnie innego niż było w modzie. Zrezygnował z wertykalnego grobu średniowiecznego, a zdecydował się pokazać prosty sarkofag i figurę zmarłej, jakby uśpionej na płycie. Pokazuje ją z wielkim realizmem, ubraną i uczesaną jak wymagała ówczesna moda, ze spokojem na twarzy i pieskiem u nóg. Nie ma odniesień religijnych, a sarkofag zdobią putti, czyli dzieci z girlandami, czytelna inspiracja klasyczna. Marmur jest niesamowicie wypolerowany.

MONUMENTALNY GRÓB ŚW. REGOLO
Po prawej stronie od ołtarza, możecie zobaczyć monumentalny grób Św. Regolo, wykonany przez Matteo Civitali. Regolo jest pokazany nad prawym wejściem do katedry, jak próbuje przekonać barbarzyńców co do swoich racji. Niestety bezskutecznie, bo obcinają mu oni głowę. Resztki męczennika przeniesiono w ósmym wieku do kościoła z Piombino, prawdopodobnie dlatego, żeby mieć jakieś relikwie, które przyciągałyby wiernych. Nie było jeszcze wtedy Świętego Oblicza, a pielgrzymi interesowali się tylko miejscami, gdzie znajdowały się jakieś relikwie. 

APSYDA I OŁTARZ
Apsyda ma piękną dekorację barokową, ze Św. Paolino, patronem Lucca, który oddaje miasto w boską opiekę. Ołtarz nie jest oryginalny, bo dopiero z 18 go wieku.

sw regolo matteo civitali
Grób Św. Regolo, Matteo Civitali

OŁTARZ WOLNOŚCI
Po lewej stronie od ołtarza, zwróćcie uwagę na Ołtarz Wolności, tak nazwany na cześć wyzwolenia miasta z niewoli pizańskiej w 14 tym wieku. Monument ze Zmartwychwstałym Chrystusem powstał w warsztacie bardzo znanego artysty Giambologna. Ten długo pracował dla Medyceuszy we Florencji, wykonując między innymi bardzo znane Porwanie Sabinek na piazza della Signoria.

Ołtarz ma na dole ciekawą płaskorzeźbę, pokazującą miasto Lucca ze swoimi wysokimi, średniowiecznymi wieżami.

TINTORETTO – OSTATNIA WIECZERZA
Po prawej stronie od wejścia, warto zobaczyć ostatni obraz bardzo znanego artysty z Wenecji, Tintoretta. Przedstawia on moment Ostatniej Wieczerzy i ustanowienia Eucharystii. Artysta pokazuje scenę na ukos i tworzy niesamowite światło, które bije od Chrystusa. Szczegóły tkanin, kieliszków, talerzy, wszystko pokazane z niesamowitą precyzją.

Zapraszam do spaceru po Lucca.

KOŚCIÓŁ SAN MINIATO AL MONTE WE FLORENCJI

KOŚCIÓŁ SAN MINIATO AL MONTE WE FLORENCJI

kościół san miniato al monte we florencji
Kościół San Miniato al Monte we Florencji

Aż dziw bierze, że dopiero teraz biorę się za opisanie mojego ulubionego kościoła we Florencji – San Miniato al Monte czyli Św. Miniasza na górce. Jest on prawdziwą perełką architektoniczną i skarbcem historii i ciekawostek florenckich. Do tego zachował swoją autentyczność i do dzisiaj zajmują się nim zakonnicy benedyktyni z odłamu Oliwetów, którzy w sklepiku obok sprzedają również tradycyjne wyroby.

Jakby tego było mało, ze wzgórza, na którym kościół się znajduje można zobaczyć zapierający dech w piersiach widok na dolinę i miasto. Zdecydowanie warto tam wejść i skorzystać, co więcej zupełnie za darmo.

Informacje jak tam dotrzeć i godziny otwarcia, znajdziecie na dole artykułu.

HISTORIA SAN MINIATO AL MONTE
Kościół posiada fantastyczną historię powstania. Mówi się o pierwszym męczenniku za wiarę chrześcijańską we Florencji, Św. Miniaszu. Podobno w połowie trzeciego wieku ścięto mu głowę niedaleko rzeki Arno, a on udał się po tym fakcie z nią pod pachą na wzgórze, by tam umrzeć. Wyobraźcie sobie tę scenę à la Tarantino. Wzgórze podobno było miejscem przebywania wielu pustelników i ich cmentarza.

Na miejscu jego śmierci zbudowano sanktuarium potem kaplicę i kościół, a w 1018 roku zaczęto jego odbudowę. Mówimy więc o tysiącu lat historii! W rzeczy samej pamiętam wiele wydarzeń organizowanych na jubileusz kościoła w 2018 roku.

fasada san miniato al monte
Fasada z symbolami i mozaiką

FASADA
Po wspięciu się po schodkach na plac przed świątynią, uderzy was piękno i oryginalność jej fasady. Warto przyjrzeć się jej chwilę z uwagą. Marmurowe intarsje w dwóch kolorach i elementy architektury klasycznej (geometria, pełne łuki, kolumny, kapitele, symetria) to znak rozpoznawalny stylistyki florenckiej w średniowieczu. Tą właśnie fasadą zainspirował się w Leon Battista Alberti, aby zaprojektować kilka wieków później fasadę kościoła Santa Maria Novella.
Umieszczono na niej również ciekawe symbole: ptaki u wodopoju, walczące zwierzęta, dziwny krzyż, anforę… wg niektórych mają one tajemnicze odniesienia, i napisano na ten temat wiele rozpraw i książek.

Kościół ma trzy pary drzwi, drzwi po lewej są otwierane tylko na specjalne jubileusze i w Wielki Piątek, są to drzwi odpustów tak zwana Porta dei Cieli, Brama niebios. Wchodzi się zazwyczaj drzwiami po prawej.

Na samym szczycie fasady umieszczono w 1401 orła, trzymającego w szponach zawiniętą tkaninę. Jest to symbol cechu Calimala, kupców, który opiekował się kościołem przez wiele wieków. Znajdziecie go także w środku bazyliki.

WNĘTRZE SAN MINIATO AL MONTE
Po przywyknięciu przez chwilę do ciemności, zanurzcie się w atmosferę tego miejsca. Zwróćcie uwagę na podział na trzy półpiętra: parter, kryptę i podwyższone prezbiterium. Taki podział architektoniczny odnosi się do trzech wymiarów, nieba, ziemi i piekła.

kościół san miniato al monte we florencji

Niesamowitą podłogę wykonaną w intarsji z marmuru zakończono w 1207 roku. W tym artykule pisałam o podłodze we florenckim baptysterium i prawdopodobnie przy obu pracowali ci sami rzemieślnicy. W obu przypadkach mamy motywy orientalne, koło z dziwnymi stworzeniami i koło zodiaku, którego centrum stanowi słońce. Kult słoneczny został przejęty przez Kościół Katolicki i powiązany z zodiakiem i cyklicznością czasu.

Kościół ma architekturę romańską, z grubymi murami i małą ilością światła. Na ścianach widać resztki oryginalnych w większości czternasto wiecznych fresków i rysunków przygotowawczych, monolityczne kolumny są pokryte scagliola czyli imitacją marmuru, a dach ma drewniane sklepienie.

ABSYDA I PREZBITERIUM 
W części ołtarzowej dominuje trzynastowieczna mozaika, gdzie widzimy Chrystusa Pantokratora czyli stwórcę świata z symbolami alfa i omegi, towarzyszą mu Maryja i Św. Miniasz, podpisany po łacińsku jako król Armenii (legenda) i symbole czterech ewangelistów.

mozaika san miniato al monte

Część ołtarzowa zachowała także oryginalną marmurową przegrodę. Nie zapominajmy, iż aż do kontrreformacji, wszystkie prezbiteria były oddzielone od części dla wiernych. Dopiero później zniszczono wszystkie przegrody, ale na szczęście w San Miniato zdecydowano się ocalić jej piękno. Widać na niej i na pulpicie obok bardzo ciekawe symbole.

kaplica krucyfiksu san miniato al monte
Renesansowa kaplica krucyfiksu

KAPLICA KRUCYFIKSU
Funkcję ołtarza pełni tak zwana kaplica krucyfiksu od cudownego krzyża, który kiedyś był w niej przechowywany. Dzisiaj znajduje się on w kościele Santa Trinita i możecie poczytać w tym artykule jego legendarną historię. Kaplicę zaprojektował faworyt Kosmy Starego, Michelozzo w pierwszej połowie 15 go wieku, ma ona sklepienie z ceramiki oszklonej warsztatu della Robbia, a na ołtarzu wisi obraz ucznia Giotta, Agnolo Gaddi. (Jego freski możecie zobaczyć w kościele Santa Croce we Florencji).

KAPLICA KARDYNAŁA PORTUGALII
Drugim renesansowym dodatkiem jest dobudowana między 1461 a 1466 kaplica kardynała i arcybiskupa Portugalii. Jakub z Lusitanii, bardzo słabego zdrowia, zmarł młodo podczas pobytu we Florencji. Jako że pochodził z rodziny królewskiej i w testamencie napisał o pragnieniu bycia pochowanym w kościele San Miniato, po jego śmierci zainwestowano wiele środków w dobudowę i dekorację kapliczki.

kaplica kardynała portugalii florencja
Kaplica kardynała Portugalii

Antonio i Bernardo Rossellino zajęli się grobem i częścią rzeźbiarsko-architektoniczną, Luca della Robbia wykonał ceramiki na sklepienie, Alesso Baldovinetti freski dekoracyjne, Antonio del Pollaiolo obraz na ołtarz (oryginał w Uffizi), a utalentowani rzemieślnicy piękną podłogę w stylu cosmatesco. Być może mało Wam mówią te nazwiska, ale wiedzcie, iż byli to najlepsi ówcześni artyści. I rzadko się zdarza, by tak wielu z nich współpracowało przy jednym projekcie.
Kiedy zastanawiam się nad drugim takim przykładem, przychodzi mi do głowy kaplica Św. Katarzyny w kościele dominikańskim w Sienie. Tam też mniej więcej w tych samych latach współpracowali malarze, rzeźbiarz, architekt i rzemieślnicy przy podłodze.

krypta san miniato al monte
Krypta San Miniato al Monte

KRYPTA
Krypta kościoła to bardzo scenograficzne miejsce. Pod ołtarzem, zamkniętym czternastowieczną kratą, przechowywane są czyjeś relikwie (według wierzeń Św. Miniasza, choć jest to mało prawdopodobne). Sklepienie podtrzymuje ponad 30 kolumn, bardzo między sobą zróżnicowanych, a na ścianach widać resztki fresków Taddeo Gaddi.

ZAKRYSTIA
W Zakrystii, nie zawsze otwartej, można podziwiać czternastowieczne freski, ilustrujące życie Św. Benedykta z Norcii, założyciela benedyktynów. Spinello Aretino, jeden z wielu malarzy kontynuujących tradycję Giotta z wielkimi szczegółami pokazuje cuda i niewidy , do których podobno doszło podczas życie pustelnika i zakonnika.

widok na florencje
Widok na Florencję

CIEKAWOSTKI
SKLEP-FARMACIA
Na placu przed kościołem jest otwarty sklepik z tradycyjnymi produktami wyrabianymi przez Oliwetów. W lecie, można też zjeść dobre lody.

DZWONNICA
Dzwonnica posłużyła w 1529-30 do obrony miasta przed atakiem armii hiszpańskiej i Medyceuszy, pragnących wrócić do władzy w mieście. Jej obroną zajmował się sam Michał Anioł, który umieścił na niej materace, mające chronić przed ostrzałem artylerii.
Dzwonnicę poddano gruntownej odnowie w 1929 roku.

CMENTARZ PORTE SANTE
Za kościołem znajduje się ciekawy, historyczny cmentarz Porte Sante. Pisałam o nim w tym artykule. Pochowano na nim wiele włoskich sław między innymi reżysera Zeffirelliego czy autora Pinokia, Collodiego.
Groby mają często ciekawą architekturę i rzeźby. Warto tam zajrzeć.

Kaplica Ruspoli, Cmentarz San Miniato al Monte we Florencji
Cmentarz Porte Sante

INFORMACJE
JAK DOTRZEĆ
Najlepiej pieszo, udając się najpierw na Piazzale Michelangelo, na widok panoramiczny, a potem podejść jeszcze wyżej pod kościół San Miniato.

Do piazzale Michelangelo kursuje autobus z głównego dworca we Florencji Santa Maria Novella. Aktualnie są to linie 23 i 13.
Bilety możecie kupić u tabaccaio, przez aplikację At Bus albo na przystankach tramwajowych w maszynce. Wystarczy normalny bilet urbano, który upoważnia po skasowaniu do podróżowania przez 70 minut.
https://www.at-bus.it/it/biglietti-e-abbonamenti/guida-allacquisto-e-allutilizzo

GODZINY OTWARCIA KOŚCIOŁA 
Kościół jest otwarty codziennie od 9.30 do 13 i od 15 do 19.
W niedzielę odbywają się msze rano, więc lepiej przyjść po południu.
Wstęp gratis.

Wszelkie informacje znajdziecie tutaj:
https://sanminiatoalmonte.it/contatti

Zapraszam do zwiedzania Florencji ze mną.